Historias de ida e volta: As asociacións microterritoriais da emigración galega en Cuba:
A instrución como motor de progreso e modernización: o proxecto educativo da sociedade habaneira San Miguel y Reinante, 1918
As asociacións instrutivas tiñan moi claro o proxecto educativo que querían implementar nos centros educativos que financiaban. Dende A Habana chegaban os regulamentos educativos e demais directrices para a súa aplicación. De carácter progresista e laico, seguindo o modelo da educación cubana, neles constaban polo miúdo todos os aspectos relativos ao funcionamento das escolas: a admisión do alumnado, o tipo de ensinanza, as materias que ían impartirse, os horarios, a contratación e o soldo dos mestres…, sen esquecer todo o relativo á construción dos centros. Para levar a cabo os seus plans contaban con delegacións das sociedades en Galicia, integradas por veciños da súa confianza, moitos deles emigrantes retornados que foran socios en Cuba. Pese a isto, non sempre lograban aplicar os regulamentos polas presións da Igrexa ou dos gobernos municipais, moitas veces en mans de caciques.
Este regulamento é unha clara demostración. Nel pódense ler todas as condicións que esta sociedade poñía para a xestión do centro educativo que acababa de inaugurar na parroquia de Santiago de Reinante: «Esta Escuela será de primera enseñanza elemental ampliada y tiene por objeto desarrollar la actividad e inteligencia de los alumnos haciendo uso de los medios con los que cuenta y de los métodos de la Pedagogía moderna para que reciba la educación e instrucción necesaria a fin de conseguir hombres y mujeres robustos, instruídos, laboriosos e útiles a sí mismos, a sus familias y a la sociedad».
