Historias de ida e volta | Consello da Cultura Galega

HISTORIAS DE IDA E VOLTA

As asociacións microterritoriais da emigración galega en Arxentina

As asociacións microterritoriais da emigración galega en Arxentina

Por moitos é coñecida a grande influencia que tivo Arxentina como país de acollida de milleiros de emigrantes galegos, ademais dun considerable número de exiliados que, desde a outra beira do océano, participaron activamente na propia configuración social e política de Galicia e axudaron a consolidar a nosa identidade cultural.
Podemos observar como as estatísticas migratorias arxentinas proporcionan cifras asombrosas referidas ao volume de galegos e galegas que arribaron á terra porteña, ben temporalmente ou ben para permanecer nela o resto dos seus días. Entre 1857 e 1930 máis de dous millóns de españois chegaron a territorio arxentino e máis da metade eran naturais de Galicia. Na segunda vaga migratoria, entre 1946 e 1960, a cifra de galegos que chegaron ao país austral superaba os 100 000. Tras a súa chegada ao novo destino esperábaos unha ardua tarefa de procura de vivenda e traballo en terra descoñecida, o que os levaba a utilizar as redes de apoio e solidariedade constituídas por aqueles paisanos que simplemente se apresuraran máis aínda na súa aventura migratoria.
O asociacionismo étnico desempeñou un papel crucial na integración social dos e das emigrantes na sociedade de acollida e no exercicio da preservación da identidade cultural galega, en contraposición coa arxentina e coa doutras colectividades estranxeiras residentes no país. Os emigrantes galegos utilizaron todas as modalidades de procedencia territorial —rexional, provincial, comarcal, local e mesmo parroquial— á hora de crear asociacións étnicas espalladas polo territorio arxentino. Os obxectivos eran comúns aos do resto de entidades societarias alí creadas, é dicir, de beneficencia e de carácter mutualista, cultural, recreativo, deportivo etc. Este tipo de asociacións servían de guía aos que acababan de chegar e descubrían o mundo urbano, no que se vían multiplicadas as posibilidades de mobilidade social.
Nesta ocasión o especial está dedicado a aquelas sociedades de emigrantes que proliferaron en Arxentina como representantes dun partido xudicial, concello ou parroquia galegos, das que poñemos varios exemplos. Polo seu carácter microterritorial, este tipo de entidades sufrían, con certa frecuencia, procesos complicados de escisión e unión con outras homólogas. Moitas delas ingresaron na Federación de Sociedades Gallegas ou quedaron diluídas no Centro Galego de Bos Aires, segundo os seus intereses e ideais políticos. Ademais de procurar o benestar das súas comunidades de orixe, a maioría delas foron partícipes en proxectos de moita repercusión en Galicia, como a construción das primeiras escolas na súa parroquia, cemiterios, lavadoiros públicos etc.
Foi notoria tamén a participación das asociacións microterritoriais nas iniciativas de carácter político, como a campaña solidaria pola defensa da España republicana, o apoio a refuxiados etc. A distancia oceánica non impediu que diversos avances chegasen ao seu destino. O asociacionismo microterritorial tivo partidarios e detractores, pois tamén foi tachado de «pauperismo minifundista» polos que pedían o «apartamiento de las cosas menudas y finalidades sin trascendencia». De calquera xeito, non hai dúbida sobre a súa importancia e transcendencia como axentes que marcaron parte da historia da emigración galega en Arxentina.

COLABORA CON ESTE PROXECTO

1. Directivos da sociedade Chantada y su partido, 1919

Para os emigrantes, formar parte da directiva dunha asociación acreditaba ante a colectividade o éxito da súa experiencia migratoria e supoñía unha reafirmación do seu ascenso social e económico no novo país de acollida. Os emigrantes que lideraban a fundación destas sociedades adoitaban ser persoeiros comprometidos e con boa situación, que eran elixidos por quendas.
Nesta imaxe publicada na revista Vida Gallega aparecen os integrantes da xunta directiva do ano 1919 de Chantada y su Partido, presidida por Manuel Costa (no centro), un dos seus fundadores e quen xa participara na primeira directiva co cargo de contador. Esta entidade foi creada en 1915 e tiña finalidades recreativas e mutualistas, tal como se recollía nos seus estatutos: «construir, cooperar y fomentar la unión de los inmigrantes que un día por causas diversas tuvieron que abandonar su tierra». Na década de 1920 aparecen numerosas mencións na prensa sobre os seus banquetes, reunións sociais e festivais, nos que tiñan moita sona as actuacións do cadro escénico integrado polos seus socios e socias.

Fondo: Consello da Cultura Galega. Arquivo da Emigración Galega

As asociacións microterritoriais da emigración galega en Arxentina

Axúdanos a recuperar o patrimonio documental

Proxecto de recuperación documental e fotográfica da emigración galega Campaña de recollida das coleccións particulares dos nosos emigrantes.

Erro: Comproba os campos!

Arquivo da Emigración Galega

Voceiros da colectividade galega na emigracion