16:30 horas
Presentación
Rebeca Blanco-Rotea (Consello da Cultura Galega)
Susana González (Fundación María José Jove)

16:45 horas
Relatorio
Desexos compulsivos
Marina Otero Verzier
Os soños enerxéticos fanse realidade, con demasiada frecuencia, á custa da vida das comunidades locais e os seus ecosistemas. Baixo o pretexto do progreso, estes grupos son sacrificados á lóxica do beneficio económico e o desenvolvemento. Os futuros verdes post combustibles fósiles non son unha excepción. Seguen dependendo de industrias extractivistas que abren feridas en montañas e comunidades, no seu solo e nas súas profundidades, rompendo en anacos todo o que existe para explotalo e así manter viva a promesa dun crecemento infinito. En Galicia e o norte de Portugal, estes desexos compulsivos transforman lugares de biodiversidade e de tradicións culturais ancestrais en zona de sacrificio. Neste contexto, imaxinar novas culturas enerxéticas e arquitecturas de coidado colectivo é primordial para abrazar unha forma diferente de estar no mundo.

17:15 horas
Relatorio
A forza da auga. Paisaxe, patrimonio e memoria
Cristina García Fontán
O obxectivo fundamental do proxecto dos Baños de San Xusto é a recuperación dunha contorna fluvial de gran beleza e a posta en valor dunhas augas mineiro-medicinais. Os novos usos manteñen a auga como fío argumental. A forza do río Lérez dá paso á suavidade das augas sulfurosas que brotan de diferentes puntos das vertentes do río.
A recuperación deste patrimonio industrial conflúe con moitas iniciativas culturais e valores naturais da contorna, para dar lugar a un proxecto de varias escalas, incluíndo o desenvolvemento dun Pacto pola Paisaxe. O desenvolvemento e a recuperación dun ámbito territorial tan complexo necesitan da cooperación entre institucións e veciñanza. Os procesos de participación e xestión foron claves para a elaboración e a execución do proxecto.
A rehabilitación dos Baños de San Xusto alíñase cos eixes recollidos na comunicación da Comisión Europea sobre a Nova Bauhaus: reconectar coa natureza e recuperar o sentido de pertenza. Ademais contén os valores centrais da iniciativa, inclusión, sustentabilidade e beleza como carácter fundamental.

17:45 horas
Pausa

18:00 horas
Relatorio
TRANSECTO. Arquitecturas para territorios resilientes
Teresa Táboas Veleiro
A crise climática obriga a repensar o esquema xa caduco cidade-campo, rural-urbano. O territorio ha de abordarse desde un novo modelo, pois ese é o gran reto das novas políticas de ordenación e planificación urbana do século XXI: diluír a fronteira entre territorios gañadores e territorios perdedores, tendo como premisa o concepto de sustentabilidade ambiental. Porque o territorio urbano precisa do rural para a subministración de recursos naturais (enerxía, alimentos…). Pero nunca foi asimilado como un espazo xerador de coñecemento, seguramente pola falla de medios para comunicar, intercambiar, cooperar e, polo tanto, provocar sinerxías. Transitar dun ecosistema a outro, nunha relación simbiótica entre territorios.

18:30 horas
Mesa redonda
Alén da construción. Como habitarmos o rural
Marina Otero Verzier
Cristina García Fontán
Teresa Táboas Veleiro
Modera: Fran Quiroga
A aldea e toda a trama que a sustenta sufriron un embate sen parangón nos últimos oitenta anos. A Revolución Verde, a política forestal do franquismo ou a posterior Política Agraria Común europea deostaron todo un xeito de vivir o rural. O progreso pasaba por abandonar a agricultura familiar. A lingua e a cultura labrega estorbaban nese afán redentor e as relacións interespecistas da casa eran sucias. Mesmo así, a pesar desta apisoadora, aínda persisten modos de vivir o rural que nos traen moitas pistas sobre como habitar o territorio dun xeito sostible. O que fora deostado hoxe é ecosocial.
A pregunta que sustenta esta mesa redonda é a seguinte: como pode a arquitectura estar ao servizo dese cambio de paradigma que xa se está dando? Está a arquitectura contribuíndo a repensar que son o progreso ou o éxito? Ou pode existir unha beleza desconectada da súa dimensión ética e política?

CURRÍCULOS

Fran Quiroga
Investigador transdisciplinario. É licenciado en Ciencias Políticas pola Universidade de Santiago de Compostela, con estudos nas universidades de Cork, Minho e Granada. Codirixiu investigacións experimentais como Ruraldecolonizado (MUSAC e CGAC) ou Montenoso. Actualmente é coordinador xeral de Concomitentes, unha entidade que produce obras de arte partindo de demandas ou desexos cidadáns. É coautor e coeditor das obras A través das marxes (Bartleboth, 2018), Pensar y hacer en el medio rural (Ministerio de Cultura y Deporte, 2020) ou Galiza e o decolonialismo (Fundación Luis Seoane, 2023). Ata o 2022 traballou na rede ReVolta de grupos de investigación da USC e a UVigo ao redor da agroecoloxía. Entre os premios obtidos, cómpre destacar o Ars Prix Electronica 2014 (Linz, Austria), cunha mención de honra en Digital Communities, co proxecto Montenoso. Tamén ten varios álter ego, como a Cabezuda Travestida Divine ou a Reina do Antropoceno.

Marina Otero Verzier
Arquitecta doutora e profesora visitante na Graduate School of Architecture, Planning and Preservation (GSAPP) da Columbia University. En 2022 recibiu o Premio Wheelwright da Harvard University pola súa investigación sobre o futuro do almacenamento de datos. Foi directora do Mestrado de Deseño Social da Design Academy en Eindhoven (2020-2023) e directora de Investigación do Nieuwe Instituut, o Museo Nacional de Arquitectura, Deseño e Cultura Dixital dos Países Baixos (2015-2022), onde liderou iniciativas centradas no traballo, a extracción e a saúde mental desde unha perspectiva postantropocéntrica. Anteriormente traballou como directora de Studio-X (GSAPP), unha rede global de centros de investigación sobre o futuro das cidades adscritos á Columbia University. Otero coeditou libros como Work, Body, Leisure (2018), Architecture of Appropriation (2019), More-than-Human (2020), Lithium: States of Exhaustion (2021) e Automated Landscapes (2023), e o seu traballo como comisaria inclúe a Trienal de Arquitectura de Oslo After Belonging (2016), o pavillón holandés na Bienal de Arquitectura de Venecia Work, Body, Leisure (2018) e Compulsive Desires: On Lithium Extraction and Rebellious Mountains, na Galeria Municipal do Porto (2023)

Cristina García Fontán
Arquitecta doutora pola Universidade da Coruña na especialidade de Urbanismo e Mestrado en Arquitectura Avanzada polo Berlage Institute de Rotterdam.
Profesora contratada doutora na Universidade da Coruña, onde coordina o Grao en Paisaxe e imparte docencia no Departamento de Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición da Escola Técnica Superior de Arquitectura.
Coordina o Grupo de Investigación Persoa-Ambiente, da UDC, que desenvolve proxectos de investigación sobre hábitat e sustentabilidade.
Impartiu docencia na Architectural Association de Londres e programas de posgrao da Escla de Arquitectura da Universidad de Costa Rica, a Universidad Nacional Autónoma de México, a Universidad de Curitiba e a Universidade de Lovaina, entre outras.
Dirixiu proxectos de cooperación internacional en Guatemala e participa en diversos proxectos de investigación sobre paisaxe, ordenación territorial, planificación estratéxica e hábitat sustentable.
Como especialista en deseño do espazo público e equipamentos, paisaxe e sustentabilidade, vén desenvolvendo o exercicio libre da profesión desde o ano 2002 redactando e executando proxectos de paisaxe, rehabilitación e edificación.

Teresa Táboas Veleiro
Arquitecta doutora pola ETS da Coruña. Colaborou seis anos no estudio do arquitecto César Portela. Desde o seu despacho profesional ten desenvolvido numerosos proxectos de edificación e urbanismo.
Foi elixida no ano 2003 decana-presidenta do COAG, o que a converteu na primeira muller en acceder a este cargo. Foi vicepresidenta do Instituto Tecnolóxico de Galicia, conselleira titular do Consejo Superior de los Colegios de Arquitectos de España e integrante das comisións Urban Issues e Environment and Sustainable Architecture do Consello de Arquitectos de Europa en representación do CSCAE.
Foi membro do Goberno galego como conselleira de Vivenda e Solo na VII Lexislatura, así como presidenta da Comisión de Vivenda do Consello de Arquitectos de Europa e deputada no Parlamento Galego na VIII Lexislatura.
Foi xurado en numerosos concursos de arquitectura, como o Premio Nacional de Arquitectura de España na súa convocatoria do ano 2003. Imparte numerosas conferencias en diversas institucións e universidades. En xullo de 2021 foi elixida membro do Consello da Unión Internacional de Arquitectos na 28ª Asemblea Xeral desta organización; a candidatura foi presentada e defendida polo CSCAE. En 2022, foi presidenta do xurado da Bienal Nacional de Arquitectura Mexicana. E en 2023 foi elixida por unanimidade vicepresidenta da UIA na Asemblea Xeral que tivo lugar en Copenhague.

Nome *

Primeiro apelido+

Segundo apelido

Enderezo electrónico*

Número de teléfono

DNI*

Enderezo postal

Código postal

Localidade

Centro de traballo

Os campos marcados con * son obrigatorios

Desexo recibir información sobre novas actividades e eventos organizados polo Consello da Cultura Galega e lin é acepto o aviso legal e a política de privacidade do Consello da Cultura Galega para o tratamento de datos de carácter persoal.

Solicitar inscrición
A inscrición é gratuíta. O número de prazas é limitado (100 persoas). As prazas cubriranse por rigorosa orde de inscrición.