PROXECTO EPÍSTOLA

----

TEMÁTICA: Exposición de Luís Seoane. Santiago de Compostela. 1977

[evento cultural] Mostra celebrada co título "Luis Seoane". Galería de Arte Torques.
Epístolas
7
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Carta de Seoane a Berni. Sen data
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Berni. Sen data

Por mi parte trabajo bastante. En octubre tengo una gran exposición retrospectiva en Santiago de pintura y grabado. Obras desde el 60 hasta este año y también arte gráfico, libros, álbumes, etc. Acaba de salir una plaqueta con poemas de Cunqueiro y una carta de Montero Díaz del año 32, para un album que fué destruído en el 36 en la Imprenta Nos de Santiago. Conservaba la carta, la publiqué con cuatro dibujos de entonces y cuatro grabados actuales y sirve para dar idea de las inquietudes de los estudiantes de hace cuarenta y cinco años. Otro próximo a salir es una antología de dibujos intencionados y caricaturas del 37. Y por último un album de grabados, Imáxens celtas que viene a ser una especie de homenaje al proceso de abstracción que se produjo en la prehistoria después que los celtas imitaron una medalla griega, la de Filipo de Macedonia. Pinté no mucho, pero pinté y comencé a hacer cartones para tapices que está ejecutando en Sada María Elena Vázquez, la mujer de José Luis Vázquez Freire. Vamos a ver que resulta de todo esto. Volveremos en Noviembre. Tengo nostalgia de la inquietud porteña y aunque me siento muy cómodo en La Coruña, tambien de mis libros y mis cuadros de Buenos Aires y sobre todo de los amigos de tantos años.
No sé si esta carta te dice algo. Podría hablaros de la niebla de Galicia, de su pasividad dramática, más de la belleza de su paisaje, de su generosidad limitada por su economía, de la fantasía de sus gentes, etc. Pero todo esto ya lo conocéis y sabeis tanto de esto como yo. Algo que en el fondo me impedía escribirte era decirte que traspapelé la fotografía de tu cuadro referido a La Coruña. No sé si me quedó en Buenos Aires o la traje conmigo y la perdí. Perdóname. Espero que aparezca, no pude perderla. Además no colaboro más en La Voz de Galicia, tampoco está Pillado. En La Coruña, la mejor exposición desde que llegué fué la de Marcos, un salmantino que se hizo en Bahía Blanca y Buenos Aires, en esta ciudad con Castagnino y Berni.
Esto es todo hoy. Un gran abrazo para Maisabé y para tí de Maruja y mío. (Suponemos que debísteis tener el hijo o estará ya por nacer, que sea con suerte).

1977-05-16
Carta de Seoane a Fernández. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Fernández. 1977 en 16/05/1977


La Coruña, 16 de Mayo de 1977

Sr. Albino Fernández
Buenos Aires

Querido Albino:

Recibí tu carta hace pocos días y te contesto hoy agradeciéndote el encargo del grabado para la carpeta Tango. Voy a hacerlo, pero el problema es el envío, pues tiene que llevar los tacos algún amigo que viaje a esa. No es posible enviarlos por correo. Un amigo mío está de viaje por Europa, creo que regresa a esa a finales de junio. Te los enviaría por él. O antes si alguno de los muchos que viajan quieren hacer el favor de llevarlos.
En cuanto al dinero de Losada me lo inviertes en Bonos, creo que es lo mejor. Este año hago una gran exposición de pintura y grabados en Santiago de Compostela, dejando la de Madrid para el año que viene, pues aparte de no tener muchas ganas esta temporada, no se vende en este momento de España, nada. Las prósperas hasta el año pasado, casas de remates madrileñas, deambulan con sus muestras por las ciudades españolas tratando de desprenderse del stock que poseen de obras de arte. Es posible que en el comienzo de la nueva temporada, en Octubre, todo cambie. Hice un nuevo álbum de grabados, Imaxens celtas, que está por imprimirse. Te llevaré un ejemplar cuando regreses.
Galicia está bellísima. La cantidad considerable de lluvia de este año aumentó, si es posible aún más, los matices de sus verdes y el mar y la niebla ayudan a embellecerla. Se que esta temporada está abierta la exposición de Duffy y me gustaría me comprases un catálogo si es que han podido hacerlo.
¿Qué es de Cuadrado? Lorenzo y Laxeiro están en Madrid y en este momento leí en los diarios que está exponiendo allí Dávila. Por mi parte trato de no moverme de Galicia. Trabajo aquí. Hago lo que puedo.

Recibe un saludo para tu familia y para ti de Maruja y mío y un fuerte abrazo de:

[Seoane]

1977-05-16
Carta de Seoane a Esther e Lipa Burd. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Esther e Lipa Burd. 1977 en 16/05/1977


La Coruña, 16 de Mayo de 1977

Sres. Esther y Lipa Burd
Buenos Aires

Queridos Esther y Lipa:

Agradecimos mucho vuestra carta. Estamos, prácticamente, incomunicados con los amigos. Si bien es verdad que gozamos de la estancia en este país que, por las considerables lluvias de este año es de una riqueza en matices de verdes extraordinaria, sentimos la lejanía de los amigos de Buenos Aires y el dolor del fallecimiento de algunos que estimábamos hondamente, el primero Audivert y después B. Waisman, Maria Rosa, J. Luis Romero, Paparella, Córdova Iturburu. Parece imposible que hubiese ocurrido en tan pocos meses. Paparella, cuando nos hemos venido, estaba muy mal, pues le habían hecho dos operaciones en la cabeza. Bernardo, Córdova Iturburo y Maria Rosa estaban como siempre. Córdova, muy envejecido y sordo, pero con mucho ánimo y proyectando la publicación de nuevos libros. Con José Luis estuvimos cenando en su casa unos dias antes de venirnos, así como Maria Rosa había estado en la nuestra en vísperas tambien de nuestro viaje, juntamente con su hermano, pues proyectaban venir a Galicia, querían conocerla y nosotros prometimos acompañarles a ver ciudades y monumentos. A Audivert le hice un prólogo para un libro suyo sobre grabado que le había gustado mucho y dudaba si usarlo como prólogo o convertirlo en monografía, pues en mi trabajo estudiaba su obra de grabador y hacía crónica de él desde mi llegada a Buenos Aires, que fue aproximadamente cuando le conocí. Pero no quiero escribiros más sobre esto. Trabajo más desordenadamente que otros años. Hice un nuevo álbum de grabados, está aún sin imprimir, hechos en madera de camelio cortada de pié, como se dice, de dos troncos que me regaló una persona amiga que tiene más de trescientas variantes de camelias conseguidas por su padre y continuadas por él. Una maravilla. Pero la madera de camelio es durísima para trabajar, resulta más dura que el quebracho, en la que grabé en los primeros tiempos de Buenos Aires haciendo, entre otros, los grabados de ¡Eh, los toros!, que publiqué con poemas de Alberti. Con el camelio me clavaba constantemente la gubia en los dedos de la mano izquierda con la que sujetaba la madera, al resbalarme la gubia sobre ella, e incluso se rompió una de éstas al incidir en ella. Mi mano izquierda llegó a estar ornamentada con curitas de tamaños insignificante. Se va a titular en gallego Imaxens celtas y sigue el desarrollo en las monedas y medallas de este pueblo del naturalismo griego que adopta a partir de una moneda de Felipe de Macedonia a la abstracción. Una experiencia estéticamente muy importante que se produjo unos siglos antes de Cristo y de la que pueden seguirse su desarrollo probando una voluntad de estilo. Yo hago con este desarrollo algo similar a los que trabajaron con antecedentes de obras de arte anteriores generalmente como homenaje a sus autores. El caso, salvando la enorme distancia en cuanto a mi de Picasso con Las Meninas, o con cuadros de Delacroix, el Greco, etc. Con la misma madera hice tambien otros grabados. Hasta ahora se puede decir que no hice más que grabar. Pinté poco, pues este año no expongo más que en Santiago de Compostela antes de nuestro regreso, con una gran exposición de pintura, grabados y libros ilustrados y álbumes. En ella se pasará un audiovisual que están haciendo. Esto es todo. A lo mejor hacemos un breve viaje a Londres, aunque tenemos pocas ganas de movernos de Galicia. Nos alegra mucho que estés pintando, Lipa, y que el trabajo te cree nuevas preocupaciones exclusivamente plásticas. A Londres me gusta la idea de ir y volver en avión desde Santiago, es muy poco tiempo, unas dos horas y media. Ir y ver unas cuantas cosas y volver.
Os recordamos siempre. Añoramos las charlas de las reuniones improvisadas con vosotros y vuestra amistad. Ahora recibid Esther y Lipa, el abrazo fuerte de Maruja y mío:

[Seoane]

1977-08-02
Carta de Seoane a Resnick. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Resnick. 1977 en 02/08/1977


La Coruña, 2 de agosto de 1977

Sres. Ana y Moisés Resnik
Buenos Aires

Queridos Resnik:

Estamos en deuda con ustedes. Hemos recibido los suplementos de los diarios que nos enviaron y les estamos muy agradecidos. Nosotros estamos gozando de la prolongación del invierno gallego, podríamos decir que del occidente atlántico europeo. Lluvias, niebla y pocos grados menos de temperatura que en diciembre o enero. En las últimas semanas sobre todo nieblas y ligeros chubascos. A mi este clima me gusta y pienso, además, que hace posible el inverosimil, para quien no lo vea, verde de Galicia. Un verde que se diluye en la niebla, como los un poco menos amarillos y el azul del mar, cuando es azul y no otro tono, gris acerado o gris verdoso. Todos los fantasmas gallegos con sus almas penando se refugian en ese gris. Si algunos gallegos gritan un poco cuando hablan es porque están acostumbrados a no verse para el diálogo, la niebla los cubre, creo, que así piensan los castellanos que gritan en cambio más quizás porque se ven. Trabajo. Hice un album de grabados en madera de camelio que se titula Imáxens celtas que se publicará proximamente y tengo una exposición en Santiago de obras al oleo y grabados hechos en los últimos 15 años en Basilea, Ginebra, Madrid y Galicia. La otra en Madrid la dejo para finales del año próximo. En octubre o noviembre regresaremos a Buenos Aires, donde, por desgracia, no veremos más algunos amigos muy queridos como José Luis Romero, Audivert, Maria Rosa, Córdoba Iturburu, cuya desaparición lamentamos.
Nos hubiese gustado habernos encontrado con Vázquez aquí en Galicia, creemos que estuvo de paso por algún congreso o de vuelta de él, pero no lo supimos. Fué una lástima porque nos hubiese gustado que conociese la Galicia remota, prehistórica, legendaria, asomada desde la cima de los acantilados a un mar salvaje, violento, de naufragios. Pero ya hablaremos de todo esto. Un grabador amigo mío, les adelanto esto, hizo una peregrinación a esa parte, San Andrés de Teixido, y cuando iba a cumplir con una de las costumbres de la peregrinación, arrojar una piedra, a la montaña de ellas que los peregrinos van formando, lo detuvo la mirada severa e insistente de una vaca blanca. Se cruzaron sus miradas, las de la vaca y las suyas, y le costó un gran esfuerzo decidirse a arrojar la piedra.

Reciban un gran abrazo ustedes dos y los suyos de Maruja y mío:

1977-08-17
Carta de Seoane a Sofovich. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Sofovich. 1977 en 17/08/1977


La Coruña, 17 de agosto de 1977

Sr. Bernardo Sofovich
Buenos Aires

Querido Sofovich:

Quiero decirle antes de nada que nos alegró mucho la llamada telefónica que nos hizo, hace ya algunos meses, creo que en abril. Desde entonces, ocurrieron bastantes cosas, aparte de esperarles siempre. Trabajé mucho, grabé, dibujé y pinté, esta vez algo menos. Se publicaron tres álbumes, los tres con textos en gallego y, dos de ellos, referidos al pasado. Uno con siete poemas de Álvaro Cunqueiro hechos para un álbum mío que iba a publicarse en el 32 y que constituían el prólogo y una larga crítica de Montero Díaz que serviría de epílogo. Cunqueiro y Montero Díaz se convirtieron en dos grandes personalidades de la literatura y de la enseñanza en España. El primero es un gran prosista en gallego y castellano y el segundo es el profesor erudito más importante dedicado a historia antigua. Los tres éramos muy amigos por el 32 y lo fuimos hasta el 36. El álbum no llegó a publicarse nunca porque los originales se perdieron en ese último año, era unos cuarenta dibujos con influencia dadaísta que sentí mucho haber perdido. Desde entonces, guardé esos poemas y la carta que ahora publico. Otro álbum se denomina Carantoñas e outros dibuxos. Carantoñas significa en gallego caretas, máscaras y se trata de unos pocos de los muchos dibujos que hice en Buenos Aires desde 1937 a 1952 y creo que resulta curioso. El último, que salió hoy, es de grabados en madera, en madera de camelio, durísima, por la que resbalaban los buriles sin lograr algunas veces herirla, hiriéndome, en cambio, la mano izquierda por la fuerza del impulso. Se titula Imaxens celtas. Se trata de un homenaje a uno de los procesos estéticos de la Prehistoria, cuyo desarrollo se realizó en el transcurso de unos 1500 o 2000 años a partir de la imitación de una moneda griega, naturalista, que representaba en el anverso a Filipo de Macedonia y en el reverso a una cuadriga. Primero las medallas y monedas celtas fueron naturalistas como su modelo clásico griego y luego simbolistas y, más tarde, signos, siguiendo un curioso proceso de abstracción. También, con un matrimonio amigo, montamos un pequeño taller de tapices, siguiendo el tejido y normas de los de Madame Cuttoli y Aubusson, hecho a mano en telar, con nudos más gruesos, siguiendo el tapiz medieval y buscando el contraste de colores. Hicimos seis, los dos primeros de prueba y cuatro que consideramos definitivos; tres de los cuatro últimos de 1,50 x 0,78 y el último hecho de 2 metros x 1,20. Este último lleva 12 colores y representa a un grupo de marisqueras. Quiero, antes de regresar, dejar hechos ocho dibujos más, algunos con tema histórico referido a Galicia. Éstas son todas mis novedades. A fines de septiembre expongo en Santiago de Compostela. Una especie de exposición retrospectiva con cuadros desde 1963 a este año, además de grabados y libros ilustrados y álbumes, entre ellos expondré el Bestiario. En Santiago, comencé a exponer en el año 1929, hace casi cincuenta años. En esa ciudad hice dos exposiciones. En la segunda estaban presentes las líneas fundamentales de mi pintura en bastantes años más tarde. Menos dos de la obras expuestas, de pequeño formato, las compró todas en inglés del que no supe más y tampoco del destino de las témperas. Al inglés le gustaba mucho el color. Aplacé las otras exposiciones de Madrid y Barcelona para el otoño de aquí, en 1978.
Entre las exposiciones que vi cuentan una de Picasso, juntamente con Bacon, en la que Picasso dominaba como pintor, dibujante, gracia y color sobre el irlandés-inglés; y otra extraordinaria de Juan Gris. También una muy buena, en el Museo de Arte Contemporáneo de Madrid, de acuarelas, dibujos, grabados de propiedad de Olivetti, una gran exposición en la que figuraban obras notables de muchos grandes artistas.
Creo que esto es todo por hoy. Me gustaría mucho reanudar nuestra correspondencia. Nosotros no volveremos hasta noviembre. Reciban un gran abrazo para todos de Maruja y mío:

[Seoane]

Por favor, escriban.

1977-08-29
Carta de Seoane a Díaz Dorado. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Dorado. 1977 en 29/08/1977


La Coruña, 29 de Agosto de 1977

Sr. Diego Díaz Dorado
Buenos Aires

Mi querido amigo:

Escribo tarde, desanimado por la falta de comunicación con bastantes amigos y deseando tener noticias de ustedes. Nos produjo una gran alegría escucharlo hace pocos meses desde Madrid y nos hubiese gustado que se hubiesen acercado a Galicia por el placer de estar con ustedes, charlar y enseñarles algunos descubrimientos que fuimos haciendo en nuevas bellezas gallegas, aparte de habernos encontrado que, en el pequeño Museo del Castillo de San Antón, se encuentra el más bello casco céltico, de oro, ornamentado, encontrado hasta ahora, procedente de Rianxo y hallado por un campesino el año pasado. Ya hablaremos de esto a nuestro regreso y de la barca de cuero, remedando las prehistóricas, que sale en estos días de La Coruña hacia Irlanda y Bretaña.
Este año llueve constantemente en Galicia, parece que en toda Europa occidental, y son raros los días sin niebla. Nosotros, siempre lo mismo. Por mi parte trabajando, no demasiado, menos que otros años. Pintando, grabando y recogiendo en ediciones algunos dibujos y grabados que llevaré, salieron dos pequeños libros y estos días sale un álbum, Imáxens celtas, que es un homenaje a un proceso estético, posiblemente uno de los primeros conocidos en su desarrollo, realizado por los celtas del Este europeo a partir de una moneda griega.
Después de esto se celebra una exposición itinerante de grabados míos, organizada por la Secretaría de Bellas Artes de Madrid y que a partir de setiembre recorrerá diversas ciudades españolas; y en setiembre, tambien a fines de mes, inauguro una exposición en Santiago, de cuadros hechos en Europa desde el 63 hasta este año, grabados y libros ilustrados, álbumes, etc. En Santiago empecé a exponer en 1929. Esto es todo.
Nos gustaría mucho saber de ustedes, de Lamela, etc. Nosotros pensamos regresar en Noviembre. Antes de la fecha de embarque le escribiremos para rogarle que si, por sus ocupaciones no puede, algún amigo fuese a esperarnos. Aguardamos tener noticias de ustedes. Por favor escríbanos.

Reciban Carmen y usted un fuerte abrazo de Maruja y mío, lo mismo la familia Lamela.

[Seoane]

1977-10-04
Carta de Baudizzone a Seoane. 1977
Bos Aires
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Baudizzone a Seoane. 1977 en 04/10/1977

Buenos Aires, Octubre 4, 1977


Querida Maruja:

Con esta fecha y seguimos con lluvias, frío y algún día perdido de calor sofocante o bien que pasamos de 10-12º a 27-30º en el término de 24 horas. Esto y el gatito de Luis que me traje de Sargadelos me trae nostalgia de cierto lugar que se llama Galicia y con él los amigos que queremos y andan por allí.
Y me dije, voy a ponerle dos líneas a Maruja. Nos llegó vuestra carta hace unos días que como siempre se habrá cruzado con la nuestra –no deja de ser muy simpático eso de acordarnos al mismo tiempo unos de otros. ¿Es lindo, verdad?
Poco después llegó carta de Mimina [Arias] feliz con la franca mejoría de Rosendo [Diaz Arias] –aunque controlándose, claro está– y la llegada del nieto –hermoso desde luego como la hermana –qué alegría y qué recompensa les dará esto para los malos momentos que vivieron.
Habla también de la exposición de Luis en Santiago –que nos figuramos habrá ya terminado y con todo éxito. ¿Y cómo marchan los tapices? Le di tu mensaje a Isabel –para lo cual le escribí– pues hace mes y medio que tengo empleada con cama, pero la extraño muchísimo y extraño sobre todo horrores tener todo el día una persona en casa. Pero Baudi está contento y quiero darle el gusto.
Me dijo que todavía no había hablado con la Señora del Ing. Way (sic) , pero que lo haría y que vuestra casa está muy bien y envía cariños.
Baudi, cumpliendo sus horarios de estudio, los hijos y respectivas mujeres, trabajando mucho y fuerte –lo cual me parece bien, pues para eso son jóvenes. Desde hace un mes empecé con las lecciones de piano y me da alegría.
Bs. As. sigue lleno de conciertos, teatros y exposiciones (una de Torres García estupenda) y con los amigos viéndonos siempre que podemos, pero menos de lo que uno desearía.
Marika [Gerstein] levantó su departamento el sábado 1º y el negocio lo hace en esta semana –Te aseguro que con una fortaleza física (aunque a veces se le veía muy cansada) y mental extraordinaria. Vive en un hotel en Charcas entre Esmeralda y Maipú. Y ya viendo fechas de viaje que calcula será entre 10 y 15 días. Yo me quedaba admirada de verla hacer tantos cálculos en miles y cientos de dólares al dedillo y sin papel ni lápiz ni maquinita calculadora.
Esperamos la fecha de vuestra llegada con mucha ansia –que vuestra salud ande bien.
Un abrazo y muy fuerte para los dos.

Elena.

Queridos amigos:
Extraño mucho nuestras charlas. Tengo muchas ganas de que llegue noviembre y las retomemos. La vida sigue igual, en sus intereses y preocupaciones; lo importante es que sigue. Un gran, gran abrazo y hasta pronto.
Baudi.