O traballo que levou adiante a comunidade teatral nos anos do exilio forzado foi o eixo de varias das intervencións ó longo da tarde, nas que se puxo de manifesto que tanto o teatro como a música, as dúas grandes esquecidas no estudio do exilio galego durante moito tempo, foron tamén manifestacións artísticas que contribuíron poderosamente á fértil producción cultural da comunidade galega en América.

Neste sentido, a memoria do exilio foi lembrada a través das imaxes, da música e tamén do teatro, tentando facer un repaso daquelas persoas que contribuíron co seu traballo a defender os valores galegos propios. Este foi o caso de Varela Buxán, considerado o herdeiro do teatro galego no exilio e que desenvolveu durante anos un traballo entusiasta que conseguiu manter vivo o teatro galego, aínda que fora da terra, segundo expuxo Xosé María Paz Gago na súa intervención.

Grandes esquecidos
Pero de igual xeito pódese falar de outros moitos exiliados, como Fernando Iglesias, 'Tacholas', "o mellor actor que deu o noso teatro", segundo Lois Pérez Rodríguez, quen quixo facer unha mención especial a este actor por seren un dos poucos que reivindicaría a figura do emigrante e defendería o uso do galego.

A figura inxustamente esquecida de Jesús Bal y Gay tamén foi obxecto dun relatorio, a cargo de Rosa Fernández García, quen reclamou máis atención a "unha figura de primeira magnitude, como intelectual e como músico", que ocupou os cargos máis relevantes no ámbito musical durante o seu exilio en México. "Aínda que regresou a España en 1965 a penas foi recoñecida a súa inxente labor", asegurou a relatora, que centrou a súa intervención na relación epistolar que Bal y Gay mantivo entre 1925 e 1960 coa maior parte da intelectualidade galega. Entre os seus traballos, Rosa Fernández destacou a recolla do cancioneiro galego "feito por vez primeira con criterios musicólogos serios".

A xornada rematou cunha mesa redonda en torno ó teatro do exilio e da emigración, á que finalmente non puido asistir Isaac Díaz Pardo, xa que o recital poético previsto para ás 20,30 h. quedou finalmente cancelado. Sen embargo, entre as actividades complementarias, destaca a lectura poética que está prevista para ás 22,30 h. no CGAC da peza O Cantar dos Cantares, de Eduardo Blanco Amor, autor que tamén tivo o seu oco no congreso.