O presidente do CCG, Alfonso Zulueta de Haz, explica que esta Instruccion recolle a acción, singularmente importante e cobizosa, de dous barcos, de nomes Descubridor e Explorador, armados no reinado de Carlos III pola Real Compañía Marítima, empresa pesqueira galega fundada por Antonio Sáñez Reguart e Joaquín Hijosa, protexida polo conde de Floridablanca, para a investigación de novos caladoiros e a experimentación de artes de captura nos mares de Galicia.
"Por primeira vez en España, e quizais en Europa, un barco, o Descubridor, era armado exclusivamente para a investigación e a experimentación pesqueiras, no ano 1788, e deste xeito Galicia pasaba a ser a pioneira nestes ámbitos, respondendo así á súa tradición mariñeira, un fito pioneiro e memorable na historia da actividade pesqueira de Galicia", salienta Zulueta de Haz.
EXPULSIÓN DOS CALADOIROS
Para entender o xurdimento destas primeiras expedicións de investigación pesqueira hai que remontarse ao Tratado de Utrecht (1713), cando España foi expulsada dos caladoiros tradicionais de Terra Nova e do mar do Norte, polo que foi especialmente gravoso recorrer á importación do bacallau, alimento entón de primeira orde. A partir dese momento fíxose indispensable fomentar as pesqueiras locais, especialmente as que puidesen substituír nas súas preparacións «conservadas» tanto o bacallau curado do mar do Norte e de Terra Nova coma o arenque afumado nórdico. Nesta misión traballaba a Real Compañía Marítima, que era a expresión en Galicia dunha política de Estado directamente emanada do Real Consejo de Castilla, para conseguir a substitución das importacións de bacallau e arenque afumado polo abadexo, a pescada e a sardiña, buscando as técnicas de conservación no tempo destas especies.
Javier López Linage, do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, e responsable xunto a Juan Carlos Arbex da edición comenta, explica que cando xa o Descubridor estaba a piques de partir á súa expedición para descubrir novos caladoiros recibiu "no ultimísimo momento unha flamante e minuciosa Instruccion que regulamenta a misión, encomendada en principio só ao Descubridor".
Esta Instruccion foi impresa a finais de outubro de 1788, facéndose douscentos exemplares encadernados en «papel xaspeado». Esta primeira edición é precisamente a que constitúe o obxecto principal do libro presentado esta mañá en Vigo. Ademáis da reprudución facsímile, a obra conta cunha amplia explicación de López Linage sobre o fomento da pesqueiras setentrionais e o Descubridor, coa reprodución do Diario de Navegación do barco, feito polo seu capitán, Bernardo Asteazuinzarra, cunha descrición da embarcación, realizada por Juan Carlos Arbex, e cun pequeno glosario de termos náuticos.
ESPÍRITO ILUSTRADO
Esta Instruccion recolle ademais o espírito da Ilustración en España. O presidente da Fundación Museo do Mar de Galicia, Francisco López Peña, que estivo acompañado na presentación da obra polo director do Museo do Mar, Pablo Carrera, explica como o século XVIII no que foi redactado este documento é o século das grandes exploracións marítimas e da tentativa de ampliar o coñecemento científico e aplicalo para mellorar os métodos de captura, a industria pesqueira, as especies ou a conservación dos recursos.
López Peña sinala que no caso da Instruccion cómpre destacar o método de mostraxe, cunha grella sistemática moi semellante ás que se utilizan actualmente nas campañas de investigación oceanográfica, deseñadas segundo as técnicas máis recentes de análise estatística e por medio de computadores. "Este rigor nos métodos pero tamén o toque exquisito nos detalles, como demostran os gravados da publicación, fan destas obras un tesouro do noso acervo, do noso pasado", salienta.
Proximamente, a publicación estará dispoñible para a súa descarga na web da institución.