Biografía de Xohana Torres
1929- Santiago de Compostela | 2017 Vigo“Sen que ninguén o impida son a dona dos mapas,
anego estancias, adiántome ás eclipses,
entro nas furnas, tomo baluartes...”
anego estancias, adiántome ás eclipses,
entro nas furnas, tomo baluartes...”
A intensidade da voz poética de Xohana Torres nace dunha altísima esixencia: o respecto a si mesma e polo tanto a lectores e lectoras..Así, nesa coherencia, constrúe unha obra literaria que atravesa a segunda metade do século XX e o que ha vir, coa irreverencia da súa propia necesidade. Estamos diante dunha voz necesaria. Pode pois, sen que ninguén o impida, adiantarse as eclipses, entrar nas furnas, tomar baluartes. E faino.
Autora de referencia imprescindible na literatura galega contemporánea a súa é unha obra escollida e esixente que se construíu orixinalísima nuns tempos complexos. Innovadora e enriquecedora das tendencias que marcaron a poesía galega desde os anos cincuenta, ao longo das décadas foi elaborando un corpus creativo de gran solidez. Poeta, dramaturga, narradora, a medida voz literaria da autora modelase contida e afastada, nos últimos anos, do espazo publico.
O seu periplo vital esténdese do Ferrol da infancia e mocidade ao Vigo da madurez onde reside, pero a paisaxe emocional afírmase tamén nas ribeiras do Avia coa poderosa imaxe da súa avoa, e nos mares das navegacións reais, viaxa por Europa, Asia e África, e as soñadas. Mar, tempo, terra no substrato dunha poética da indagación que sorprende a critica e lectores e lectoras desde os seus primeiros libros. Situada na Xeración das Festas Minervais a pegada da súa obra supera contextos xeracionais e esténdense plena e cómplice nas poéticas últimas nas que a súa voz resoa. Nos anos de mocidade desenvolve unha intensa actividade cultural, colabora en revistas, participa en recitais poéticos, actos literarios, rexistros sonoros en homenaxe a Cunqueiro, Castelao... O labor cultural de Xohana Torres ampliase ademais a ámbitos menos frecuentados nos anos sesenta, a súa relación co grupo Teatro Estudio de Ferrol evidencia o seu interese polo xénero que logo cultivaría como autora. En Radio Ferrol realiza o programa “Teresa” e no ano 1965 dirixe, na emisora La Voz de Vigo, “Raíz e Tempo”, o primeiro programa cultural en lingua galega trala guerra civil . É autora así mesmo dun ensaio sobre San Andrés de Teixido, traballos sobre teatro, traduce ao galego, escribe literatura para o publico lector mais novo, e publica con tempo medido obras de narrativa, teatro e poesía. A revisión contemporánea da súa obra subliña a amplitude dun territorio poético singular e persoal
Tal vez pola singularidade da súa obra literaria, e tal vez tamén polo seu afastamento do espazo publico e os medios de comunicación, os outros labores culturais de Xohana Torres pérdense na sombra, escasas referencias documentan un traballo que precisa ser revisado. Esta cartografía do Álbum de mulleres asoma con ese obxectivo: procurar as superficies, os perfís, os ángulos desa obra, achegar materiais para a documentación e relectura do labor literario e cultural de Xohana Torres, a dona dos mapas.
Publicacións nas que participou Xohana Torres
LIBRO-AUDIO
Carlos Casares
A semente aquecida da palabraMateriais de Xohana Torres
Documento
VILLANUEVA, Malores: «Xohana Torres, a primeira de moitas»
Artigo publicado en La Voz de Galicia (24/07/2020)
Documento. Libro
Xohana Torres. Natureza de illa
Homenaxe da Real Academia Galega a Xohana Torres. Edición coordinada por Marilar Aleixandre (2018)
Documento
GONZÁLEZ TOSAR, Luís: «Segue a navegar»
Artigo publicado en: La Voz de Galicia (18/09/2017)
Documento
PORTO, Hector: «Morre Xohana Torres, voz imprescindible da poesía en galego contemporánea»
Artigo publicado en La Voz de Galicia (13/09/2017)
Documento
«El Consello da Cultura organiza un encuentro alrededor de la escritura de la poeta y académica Xohana Torres»»
Nova publicada en: La Voz de Galicia (23/09/2009)
Texto. Créditos
Créditos da cartográfía de Xohana Torres
Texto. Agradecementos
Colaboracións e agradecementos
Documento
DOMÍNGUEZ Pérez, Mónica: «Polo mar van as sardiñas y sus traducciones»
Madrygal, nº11 (2008), p.25-33
Documento
FOLGUEIRAS LÓPEZ, Mónica: «A presencia feminina na obra dramática de Xohana Torres»
Actas do VII Congreso Internacional de Estudos Galegos, Ediciós do Castro, Helena González e María Xesús Lama (eds.), Ediciós do Castro / AIEG / Filoloxía Galega UB, 2007, p.109-116
Documento
ÁLVAREZ FERNÁNDEZ, Adrián: «Xohana Torres: Penélope»
VVAA, Cien años de poesía. 53 poemas en catalán, gallego y vasco: estructuras poéticas, pautas críticas , Peter Lang, 2007, p. 327-334
Documento
PONTE FAR, Xosé: «A singular voz de Xohana Torres»
Publicado en: La Voz de Galicia, sección ‘La voz de la escuela’, p. 4 (19-10-2005)
Documento
«Prólogo»
Elaborado por Xohana Torres para GÓMEZ, Lupe: O útero dos cabalos, Espiral Maior, 2005. p. 9-10
Documento
PÉREZ DURÁN, Gabriel: «A perpetuidade do xogo da ourela. Unha achega ao teatro de Xohana Torres»
Anuario de Estudios Literarios Galegos, (2005), p. 102-119.
Documento
LOURIDO HERMIDA, Isaac: «Xohana Torres. Adiós María»
Lletra de Dona in Centre Dona i Literatura, Barcelona, Centre Dona i Literatura, Universitat de Barcelona, 2005.
Documento
GONZÁLEZ DELGADO, Ramiro: «Penélope se hace a la mar. La remitificación de una heroína»
Estudios clásicos, Tomo 47, n. 128 (2005) , p. 7-22.
Documento
SEARA, Teresa: «Penélope no novelo»
Artigo publicado en Tempos novos, n. 98, xullo 2005, p. 72
Documento
«Versos para navegar»
Sobre a edición da poesía completa de Xohana Torres realizada polo Pen Clube na colección Arte de trobar
Documento
«El rododentro Xohana Torres»
Nova sobre o acto homenaxe a Xohana Torres organizado pola Editorial Galaxia, La Voz de Galicia (20-3-2004)
Documento. Poema
Poema de Xohana Torres en memoria de Hortensia Landeira
Documento
«As navegacións oceánicas de Xosé Antón Avilés Vinagre»
Artigo de Xohana Torres publicado en: A Trabe de ouro, n. 54, 2003, p. 193-197
Documento
BLANCO, Carmen: «Morrer no mar de mulleres desecado. Unha lectura de Adiós María de Xohana Torres»
En Galicia & Terranova & Labrador: comparative studies on economic, political and socio-cultural processes. Proceedings of the International Congress, Santiago de Compostela, october, 28-31, 2002, Compostela, 2006, p. 181-192
Documento
Eu tamén navegar
Discurso de ingreso de Xohana Torres na Real Academia Galega. Pronunciado en 2001 con resposta e Salvador García-Bodaño.
Documento
Discurso de Xohana Torres na súa recepción do Premio Celanova Casa dos Poetas (2002)
Transcrición do manuscrito remitido pola Fundación Curros Enríquez, realizada pola Comisión de Igualdade do CCG
Documento
Abano de Xohana Torres
Incluído en O libro dos abanos (palabras no aire), Libros da Frouma, 2002, p. 92-93
Documento
BERMÚDEZ, Teresa: «Adios María no seu tempo. Caracterización»
BERMÚDEZ, Teresa: Unha lectura de Adios María de Xohana Torres, Edicións Xerais de Galicia, 2002, p. 24-29
Documento
TORREGOSA, José: «Apuntes para la historia ‘Teatro estudio’ de Ferrol»
Ferrol Análisis, n.º 16 (2001), p. 34-49.
Documento
GONZÁLEZ, Helena; BERMÚDEZ, Teresa: «Xohana Torres»
«Revista das letras», suplemento de O Correo Galego, n.º 334 (6-10-2000).
Documento
BERMÚDEZ, Silvia: «Sen ansiedade da influencia?: Rosalía de Castro, Harold Bloom e as poetas galegas de século XX»
Anuario de Estudios literarios galegos, (2000), p. 135-157.
Documento
SANJURJO FERNÁNDEZ, M.ª Victoria: «Tres poetas gallegas de posguerra: Pura Vázquez, Luz Pozo, Xohana Torres»,
Actas XII Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas, The University of Birmingham/Doelphin Books, 1998, p. 243-249.
Documento
BLANCO, Carmen: «De Rosalía de Castro a Olga Novo. Cuerpos, mentes, bellas y bestias»
Belleza escrita en femenino. Centre Dona i Literatura, 1998
Documento. Artigo
Santiago X.A.N.C.: «Atilde presenta por primera vez una obra de teatro de Xohana Torres»
Artigo publicado en La Voz de Galicia (12/06/1994)
Documento
Textos en Traballadoras
Xohana Torres é unha das colaboradoras coas que conta a publicación Traballadoras, editada pola Secretaría da Muller da CXTG-IN de Vigo para conmemorar o 8 de marzo de 1990.
Documento
MÉNDEZ FERRÍN, X. L.: «Xohana Torres»
Méndez Ferrín, X. L.: De Pondal a Novoneyra: poesía galega posterior á guerra civil, Xerais, 1984, p.282-285.
Documento. Artigo
«Ao final de setembro»
Poema de Xohana Torres publicado en: Faro de Vigo (18-5-1981).
Documento. Artigo
PABLOS, Francisco: «Xohana Torres, último premio nacional de la crítica»
Faro de Vigo (24-4-1981)
Documento. Artigo
«Nuestra primavera: Tojos»
Poema de Xohana Torres publicado en Faro de Vigo (24/04/1981)
Documento. Poema
[«A chuvia polas rúas…»]
Poema sen título de Xohana Torres publicado en Grial, n. 72 (1981), en Homenaxe a Álvaro Cunqueiro
Documento
«A literatura infantil»
Artigo de Xohana Torres publicado en: Almanaque 1959-1975, Editorial Galaxia, 1974, p. 112-113
Documento
COSTA CLAVEL, Xavier: «Libros gallegos. Adios María»
La Vanguardia, (29-12-1972) p.50.
Documento. Artigo
Neste artigo, Victoria Armesto relata unha viaxe a Ferrol con Isabel Martínez-Barbeito para visitar a Xohana Torres
Armesto, Victoria: «O espello na man: Xohana Torres», La Voz de Galicia, (14 de maio de 1972)
Documento. Fragmento de publicación impresa
«Xohana Torres, por Luís Seoane»
BRAXE, Lino; SEOANE, Xavier (ed.): Luís Seoane. Figuraciós, O Castro Sada, Deputación de A Coruña, 1990
Documento
Viaxe ao país do Teixido
1º Premio de Etnografía Federico Maciñeira da Deputación da Coruña 1972 (inédito).
Documento. Artigo
[«A Fundación Penzol cae no vintecatro da rúa Policarpo Sanz...»].
Texto sen título elaborado por Xohana Torres para o libro Homenaxe a Fermín Penzol, Galaxia, 1972, p. 96-97.
Documento. Artigo
FERNÁNDEZ FERREIRO, José: «Novela galardoada co premio Galicia»
La Vanguardia, (25-10-1970)
Documento. Artigo
DÍAZ, Juan Ramón: «Xoana Torres, premio ‘Castelao’ de teatro»
La Voz de Galicia (21-5-1967)
Documento. Artigo
«El Premio ‘Castelao’ de teatro a Xohana Torres»
Faro de Vigo, (19-5-1967)
Documento. Artigo
«Xohana Torres ganadora del `Premio Castelao´ de Teatro»
La Noche, (19-5-1967)
Documento
«Stanislawski e o teatro moderno»
Artigo de Xohana Torres publicado en: Grial, n 8, p. 231-235 (abril, maio, xuño 1965)
Documento
«Teatro - estudio. Cuarto de estar»
Artigo de Xohana Torres publicado en: El Ideal Gallego (12-7-1963)
Documento
«Conversa con Xohana Torres»
Entrevista realizada por Lorenzana Salvador [pseudónimo de Francisco Fernández del Riego].
Documento
«Los poetas: Juana Torres»
Vida Gallega, nº35 (1958), p.68
Documento
HORTAS VILANOVA, M.: «Do sulco de Xohana Torres»
Vida Gallega, nº731, (1958), p.62
Documento. Artigo
Introdución de Xohana Torres ao seu recital e poesía nova no Círculo Mercantil de Santiago de Compostela, o día 29 de marzo de 1957
«Apéndice 3». En FRANCO GRANDE, X.L.Os anos escuros. A resistencia cultural dunha xeración, Editorial Galaxia, 2004, p.387-389
Documento. Artigo
Primer certamen poético de primavera
Fragmento da acta do primeiro certame poético de primavera, publicado en La Hoja del Lunes (23-4-1956)
Documento
Especial Xohana Torres,
Festa da palabra silenciada, n. 4, (febreiro 1987)
Documento
POZO GARZA, Luz: Intervención laudatoria
Pronunciada no día da entrega do Premio Casa dos Poetas 2002 a Xohana TorresPublicacións periódicas
Aviso Listado automático de documentación relacionada con nos fondos documentais en liña ofrecidos polo Consello da Cultura Galega.
Eufonía (1958-) .
Pubricación periódica de circulación intercontinental antre os galegos
Artigos
FERNáNDEZ DEL RIEGO, F. (10/1958) Conversa con Xohana Torres. Galicia Emigrante. (36), 11 .
FERNáNDEZ DEL RIEGO, F. (6/1965) Galicia cada sesenta días. Galicia [Bs As 1926]. (543), 23 .
CONDE MURUAIS, P. (2/1977) Un traballo máis : Ser muller en Galicia. Teima. (11), 10-13.
Ver reportaxe
CATOIRA, M. (8/1977) Narrativa : A teoría corpuscular. Teima. (35), 31.
Ver recensión
TORRES, X. (5/1983) [Illas-Paradiso, os dones terrenais]. Festa da palabra silenciada. (00), 20.
Ver poesía
TORRES, X. (2/1987) Penélope. Festa da palabra silenciada. (04), 28.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) [Vila, crepúsculo polas últimas pontes]. Festa da palabra silenciada. (04), 28.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) As cousas que non son e que parecen. Festa da palabra silenciada. (04), 29.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) Alas e ondas rendidas e nacendo. Festa da palabra silenciada. (04), 29.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) O vrán. Festa da palabra silenciada. (04), 31.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) A catedral. Festa da palabra silenciada. (04), 31.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) Fragmento de: A outra banda do Iberr. Festa da palabra silenciada. (04), 32 .
Ver teatro Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) Fragmento de: Un hotel de primeira sobre o río. Festa da palabra silenciada. (04), 33 .
Ver teatro Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) Fragmento de: Adiós María. Festa da palabra silenciada. (04), 35 .
Ver narrativa Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2/1987) [Nunca esquecería, nunca]. Festa da palabra silenciada. (04), 39 .
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (12/1988) Fragmento de: Pericles e a balea. Festa da palabra silenciada. (05), 63.
Ver narrativa Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (12/1991) [O mar, o mar, os signos estelares, a dilatada noite]. Festa da palabra silenciada. (08), 72.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2001) Illas-paradiso, os dones terrenais. Festa da palabra silenciada. (16), 75.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2001) Penélope. Festa da palabra silenciada. (16), 76.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2001) [Vila, crepúsculo polas últimas pontes]. Festa da palabra silenciada. (16), 76.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2001) As cousas que non son e que parecen. Festa da palabra silenciada. (16), 77.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;
TORRES, X. (2001) Alas e ondas rendidas e nacendo. Festa da palabra silenciada. (16), 77.
Ver poesía Fonte da dixitalización: Feministas Independentes Galegas;