Historias de ida e volta | Consello da Cultura Galega

HISTORIAS DE IDA E VOLTA

A literatura galega da posguerra en Ámerica

A literatura galega da posguerra en Ámerica

Este ano o Día das Letras Galegas está dedicado ao poeta valdeorrés Florencio Delgado Gurriarán. A súa condición de galeguista e de exiliado en México foi determinante na súa obra. Coma el, moitos e moitas galegas, escritores, xornalistas, poetas, mestres, artistas... tiveron que fuxir da represión durante a Guerra Civil e tras a derrota da República. Como homenaxe a todos eles, este especial mostra algunhas das obras máis destacadas da nosa literatura creada e/ou editada no continente americano.
Na posguerra a literatura galega mantívose vixente grazas á colectividade emigrada e aos intelectuais exiliados que conseguiron acubillo alén mar. Bos Aires converteuse no principal centro da actividade editorial en galego e as e os escritores e poetas galegos alí asentados difundiron as súas ideas de loita a prol da defensa dos ideais republicanos e galeguistas nas revistas e libros que se publicaban. Un dos seus referentes foi Luís Seoane, que destacou pola súa actividade emprendedora na creación de editoriais e na publicación de varias revistas como Galicia Emigrante. Traballou, xunto con outros exiliados como Arturo Cuadrado, Lorenzo Varela, Rafael Dieste, José Otero Espasandín, Xosé Núñez Búa, Elpidio Villaverde, Antón Alonso Ríos ou Ramón Suárez Picallo, na defensa e afirmación da identidade cultural galega. Contaron co apoio da colectividade emigrada como Ramón Rey Baltar, Eduardo Blanco-Amor, Emilio Pita, Manoel D. Varela Buxán, Antón Zapata, Avelino Díaz e tantos outros, que contribuíron nesta tarefa coas súas obras e o seu compromiso. Tamén hai que destacar a grande influencia que tiveron Castelao e a súa obra como símbolo e guieiro do galeguismo tras a guerra.
Outro foco cultural galego de relevo deuse en México, arredor da Irmandade Galeguista e o grupo Saudade, que editou a revista homónima. Destacaron polo seu labor cultural os poetas Florencio Delgado Gurriarán, Ramón Cabanillas e Luís Soto, que crearon, xunto co xornalista Ramiro Illa Couto, a revista Vieiros. En Montevideo instaláronse intelectuais de gran valía como Lois Tobío, Miguel Vázquez Valiño, Pedro Couceiro, Arturo Carril ou Eduardo Dieste, moitos deles participaron no Padroado da Cultura Galega, que realizou un destacado labor editorial. En Caracas pódese citar a Xosé Velo, Silvio Santiago ou Celso Emilio Ferreiro; na Habana, a Xerardo Álvarez Gallego ou Fuco Gómez, e nos Estados Unidos, a Ernesto Guerra da Cal, Ramón Martínez López, José Rubia Barcia e Emilio González López, por citar algúns dos máis coñecidos.
Co paso dos anos as relacións entre a Galicia do exterior e o grupo de intelectuais do chamado “exilio interior” vanse facendo máis estreitas e fluídas. Aínda que con diferenzas ideolóxicas, primou o interese na defensa da nosa cultura e a amizade de moitos deles. En América publicábanse obras en galego que estaban prohibidas ou censuradas aquí; dende alí chegaban remesas que impulsaban iniciativas culturais e publicacións de revistas e obras literarias.

COLABORA CON ESTE PROXECTO

1. Alfonso D. Rodríguez Castelao, Rianxo (1886) - Bos Aires (1950)

A obra de Castelao Os vellos non deben de namorarse foi estreada en 1941, no Teatro Mayo de Bos Aires, pola compañía Maruxa Villanueva, fundada e dirixida por Manuel María Varela Buxán. Esta peza literaria é unha obra referencial da cultura galega e foi suficiente para consagrar a Castelao como un dos dramaturgos galegos do exilio. Trátase dunha farsa en tres lances ou actos independentes, tres historias que rematan co mesmo desenlace. As citadas historias están configuradas cun mesmo esquema dramático e uns caracteres fixos: o vello namorado, a moza, o mozo rival do vello e, finalmente, a morte deste último. O propio autor dirixiu a súa obra, repetida con posterioridade en Montevideo. Tamén deseñou os figurinos, escenarios e caretas pintadas da súa propia man. Foi unha peza insólita no panorama teatral da época e constitúe unha das obras do exilio galego que merece salientarse. En 1953 foi publicada en Vigo pola Editorial Galaxia e reeditada en 1968.

Fondo: Consello da Cultura Galega

A literatura galega da posguerra en Ámerica

Axúdanos a recuperar o patrimonio documental

Proxecto de recuperación documental e fotográfica da emigración galega Campaña de recollida das coleccións particulares dos nosos emigrantes.

Arquivo da Emigración Galega

O indiano Pedro Murias e o seu legado na Devesa