Historias de ida e volta | Consello da Cultura Galega

HISTORIAS DE IDA E VOLTA

Galegos en Portugal: Xuventude de Galicia - Centro Galego de Lisboa

Galegos en Portugal: Xuventude de Galicia - Centro Galego de Lisboa

O fenómeno migratorio representa unha constante no imaxinario social galego. As súas influencias vense reflectidas no proceso de configuración da propia identidade de Galicia como pobo. Cando falamos dos diferentes destinos migratorios elixidos por milleiros de galegos e galegas para construír un futuro mellor, véñennos á mente países como Cuba, Arxentina, Uruguai, Brasil ou Venezuela, ademais de Suíza, Francia ou Reino Unido. Se analizamos o comportamento das cadeas migratorias desde moito antes da famosa etapa de emigración masiva, decatámonos de que Portugal ocupa un lugar de considerable importancia, pois foi un destino prioritario para moitos galegos, sobre todo pontevedreses e ourensáns, pola súa proximidade física e cultural. Sen entrar nos condicionamentos socioeconómicos e políticos que influíron na conduta migratoria dos galegos e galegas ao longo da historia, pódese afirmar que a principios do século XVIII comeza a ser numerosa a presenza dos galegos en Portugal, como así o reflicten as distintas crónicas de viaxeiros da época.
A emigración galega tiña fácil acomodo nun país que, xa no século XVIII, viña perdendo habitantes en idade laboralmente produtiva, froito do seu éxodo a Brasil como consecuencia da febre do ouro. Os galegos foron substitutos da man de obra no campo e nas cidades. Calcúlase que a principios do século XVIII había uns 30 000 galegos. Ao longo do XIX, Portugal chegou a ter 80 000 habitantes orixinarios de Galicia, pero a finais do século descendeu a 60 000 aproximadamente. Este descenso estaría marcado por un cambio de rumbo da corrente migratoria, ao converterse América no foco de atracción dos emigrantes galegos.
Nas cidades de Porto e Lisboa atopábanse dous terzos dos galegos emigrados a Portugal. Desempeñaban principalmente traballos de forza, tales como aguadeiros, repartidores de carbón a domicilio e mozos de carga. Tamén eran amoladores ou arranxaban paraugas nas rúas, sen esquecernos da existencia dunha emigración estacional, cuxa principal actividade era a de pedreiro.
Unha característica común á maioría dos emigrantes galegos é a súa alta capacidade de traballo e aforro, co obxectivo do progreso non só persoal, senón tamén das novas xeracións; a gran maioría conseguía que os seus fillos e netos recibisen unha boa formación académica. Existen moitos exemplos de homes e mulleres destacados nos distintos ámbitos de coñecemento e desenvolvemento económico, integrados con éxito na sociedade portuguesa.
Nesta ocasión dedicamos o especial de Historias de ida e volta a eses galegos que lograron crear a «casa galega» en Lisboa, aquela que naceu como iniciativa de 38 mozos entusiastas, iniciadores dun gran movemento asociativo que derivou na fundación, o 8 de novembro de 1908, da Xuventude de Galicia-Centro Galego de Lisboa. Sobre a súa historia e o papel desenvolvido polos seus promotores falaremos a continuación.

COLABORA CON ESTE PROXECTO

1. Directiva fundacional de Xuventude de Galicia, 1909

Os fundadores desta sociedade de emigrantes galegos residentes en Lisboa, creada en novembro de 1908, elixen unha directiva que se encargará de poñela en funcionamento. Axiña comeza unha campaña de difusión entre a colectividade para atraer novos integrantes e acadar o apoio dos seus membros máis destacados.
Na imaxe vemos a primeira directiva de Xuventude de Galicia. De esquerda a dereita, sentados: José Lorenzo Cuevas, que ocupaba o cargo de vicepresidente; Manuel Álvarez Cobas, como presidente; e Ramiro Vidal Carrera, primeiro secretario. De pé: Francisco Sánchez, xornalista e correspondente de Vida Gallega en Lisboa; Marcelino Outerelo Rocha, contador; Emilio Mobilla Rodríguez, tesoureiro, e Ramiro Martín y Martín, segundo secretario. Todos eles eran emigrantes cunha posición consolidada na vida económica e cultural do país veciño.

Fondo: Consello da Cultura Galega. Arquivo da Emigración Galega

Galegos en Portugal: Xuventude de Galicia - Centro Galego de Lisboa

Axúdanos a recuperar o patrimonio documental

Proxecto de recuperación documental e fotográfica da emigración galega Campaña de recollida das coleccións particulares dos nosos emigrantes.

Arquivo da Emigración Galega

A Biblioteca América: o legado cultural de Gumersindo Busto