Nesta conferencia, pronunciada por don Ramón Otero Pedrayo na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Bos Aires, o 26 de xullo de 1959, o intelectual ourensán reflexiona sobre as relacións entre Galicia e a cultura europea.
Nós: De onte a hoxe
Non é posible comprender Galicia e a súa cultura sen a xeración Nós e o rico legado que deixou. O Consello da Cultura Galega recolle neste especial contidos producidos pola institución que dan conta da vida, obra e impacto dun grupo de intelectuais que entenderon Galicia como un proxecto integral. O centenario, neste 2020, da fundación da revista Nós, voceiro dese grupo de intelectuais, é un bo motivo para repasar a súa herdanza.Ao longo de 2020 incorporaremos ao especial novos materiais biográficos, documentais e de reflexión ao redor da revista Nós e a xeración que a ideou.
Álbum Nós
O Álbum Nós é unha colección dixital de biografías de persoas vencelladas dunha ou outra forma á revista Nós. Con esta iniciativa de carácter divulgativo, o Consello da Cultura Galega súmase neste ano 2020 ás conmemoracións polo centenario desta histórica cabeceira, un proxecto clave para a dignificación e modernización da cultura galega.-
Poeta culto, de corte clásico, influenciado polo saudosismo e as vangardas Naceu no seo dunha familia labrega, o 12 de xuño de 1909, no pequeno lugar da Pedrosa, na parroquia de Seivane de Vilarente, non moi lonxe de Abadín. Estudou as primeiras letras na escola da Graña, preto da súa casa, e con catorce anos ingresou no seminario de Santa Catalina, en Mondoñedo, onde nos seguintes oito anos realizaría os nove cursos que lle permitiron recibir ordes menores.
Con apenas dezaseis anos publicou os primeiros versos, e a partir de 1926 colabora asiduamente en diversas publicacións periódicas como el Heraldo de Vilalba, Vallibria ou Vida Gallega. En Mondoñedo, onde recibe unha sólida formación, traba amizade cos mozos Álvaro Cunqueiro e Xosé María Díaz Castro, e asiste aos faladoiros que organiza Manuel Ledo Bermúdez, o Pallarego, aos que tamén acoden Trapero Pardo, Díaz Jácome e Lence-Santar. En 1927 asume a praza de profesor da escola da Graña de Vilarente, onde o noso poeta estudara sendo neno, e coñece a outra das grandes voces poéticas de Mondoñedo, Antonio Noriega Varela. A amizade e o trato fraternal co poeta da Montaña levarán a Iglesia Alvariño á casa de Ramón Otero Pedrayo, en Trasalba, onde Noriega exercera como mestre antes de instalarse na Graña.
Lector impenitente, con vinte e un anos publica o seu primeiro poemario, Señardá (1930), influenciado polo saudosismo portugués e a obra de Noriega Varela, custeado por Ledo Bermúdez e distribuído por Álvaro Cunqueiro. Reúne unha colección de cincuenta sonetos formalmente moi coidados nos que se transmite certa visión pesimista da vida.
En 1931 Aquilino deixa o seminario para facer o servizo militar en Ferrol. Alí cadra co mozo Ricardo Carballo Calero, que o convence para que pronuncie unha conferencia no Centro Obreiro de Cultura. O texto, titulado «Noriega Varela, poeta da Montaña», publicouse no número 110 da revista Nós. Antes Iglesia Alvariño publicara os poemas «No berce negro da noite» (15-III-1931), «In angore gaudium…» (25-VII-1931), «Meu corazón…» (15-III-1932), «Corazón ó vento» (15-IX-1932). Despois, asinará os versos «Poema» (13-IX-1933), «Cando teña 300 anos de alén» (13-I-1934), «Estuario interior» (X-1934) e «Na outa terra de estrelas» (VII-XII-1935); e as recensións sobre dous poemarios: O silenzo axionllado de Carballo Calero (X-1934) e Triángulo isósceles de Francisco de Fientosa (I-1935).
Rematado o servizo militar en 1933, e decidido a abandonar o seminario, instálase en Santiago de Compostela onde comeza traballando para Ánxel Casal como corrector da editorial Nós. Pouco despois, en setembro do 32, acepta a dirección de A Nosa Terra, xornal no que el mesmo colabora. Nestes anos ingresa no Partido Galeguista e na Federación de Mocedades Galeguistas. Como galeguista de corte cultural, na III Asemblea do Partido oponse ao pacto coas forzas políticas españolas e a partir do ano seguinte mantense dentro do PG defendendo posturas semellantes ás de Otero Pedrayo.
En xuño de 1933 deixa a dirección de A Nosa Terra e acepta, grazas á mediación do seu amigo Francisco Fernández del Riego, un posto no colexio León XIII de Vilagarcía de Arousa, propiedade doutro membro do PG, Xosé Núñez Búa. O mozo, que acababa de publicar o seu segundo libro de poemas, Corazón ao vento (1933), afronta con entusiasmo as clases de Latín e Literatura Española nas que substitúe outro vello amigo seu, Xosé Crecente Vega. Este entusiasmo nótase tamén na súa poesía, menos desesperanzada e máis vitalista.
Acabado de chegar a Vilagarcía, participa activamente na vida cultural da vila e publica Nenia. Elexías verdadeiras de Antón Villar Ponte, Manuel Antonio, Luís Amado Carballo e un pequeno caderno con traducións dos seus alumnos do colexio, La canción del siglo. Residirá nesta vila do Salnés durante case quince anos, alí casará e alí nacerán os seus tres fillos. Alí vive tamén o inicio da Guerra Civil e, tras o exilio de Núñez Búa, merca o colexio León XIII xunto a Jesús Garrido, antigo secretario do PG vilagarcián.
Nos difíciles anos da posguerra o colexio sérvelle a Iglesia Alvariño para ofrecer un posto de traballo a algúns dos seus coñecidos antes da guerra, moitos deles represaliados e, a maioría, simpatizantes do ideario galeguista. Referímonos, por exemplo, a Xosé M.ª Díaz Castro, Celestino Noya, presidente da Deputación de Lugo en 1936, e mesmo a Francisco Lamas, alcalde republicano de Lugo, amigo persoal de Lorca, que tras ser liberado do terrible cárcere de San Cristóbal de Pamplona se instala en Vilagarcía.
Fóra das aulas o poeta participa en faladoiros cos seus amigos, entre os que figuran o enxeñeiro inglés Charles Lessner, afillado de Marx, Mariví Villaverde e Ramón de Valenzuela, o pintor Pesqueira e Severino González Lazán, propietario dunha pequena libraría en Vilagarcía, a Celta. Na trastenda deste lugar e aproveitando talvez as vellas máquinas do xornal agrarista Galicia Nueva, que ocupara aquel mesmo local antes da guerra, imprimiuse en 1947 Cómaros verdes, o primeiro poemario galego relevante tras o violento silencio imposto pola Guerra Civil.
En xaneiro de 1949, tras aprobar as oposicións que o convertían en catedrático de Latín, Aquilino abandona Vilagarcía de Arousa. Instálase durante uns meses en Lugo e moi pouco despois en Pontevedra, onde residirá ata 1954. Alí colabora con Celso Emilio Ferreiro na posta en marcha da colección Benito Soto. Hoxe sabemos que foi el quen se ocupou da publicación de catro dos volumes: o de Cunqueiro, amigo da infancia, o de Carballo, amigo desde os tempos do servizo militar, o de Manuel María a quen coñece en Lugo cando este aínda é estudante, e o de Luis Pimentel a quen tamén trata en Lugo. O traballo destes anos confirma a Iglesia Alvariño como un dos autores que máis traballou a prol da recuperación da nosa lingua tras o alzamento militar do 36.
O 16 de abril de 1949 ingresa na RAG con «A lingua dos poetas de Lugo», un discurso que responde Otero Pedrayo. Ese mesmo ano preséntase ao concurso de tradución que organiza Bibliófilos Gallegos cunha tradución dos Carmina de Horacio. Gañan o certame Celestino de la Vega e Ramón Piñeiro coa tradución do Cancioeiro da poesía céltica de Julius Pokorny, o que provoca malestar no poeta de Seivane, que entende que non foi unha tradución directa, como pedían as bases, senón que Celestino traducira do alemán ao castelán e Piñeiro do castelán ao galego.
Instalado en Compostela, inicia un período de moito traballo e intenso estudo. Mentres prepara a súa tese de doutoramento, colabora co Instituto Padre Sarmiento e segue elaborando e ordenando as papeletas dun dicionario ao que leva dedicados moitos anos. En 1960, publica De día a día (1960) e un ano despois, Lanza de soledá. Ademais, en 1961, aparecen na editorial Galaxia, o poemario Nenias (1961) e A comedia da oliña, unha tradución da coñecida obra de Plauto.
Aquilino Iglesia Alvariño morreu repentinamente o 29 de xullo de 1961.
ObraPoesía Señardá (1930) Corazón ao vento (1933) Contra el ángel y la noche (1941) Cómaros verdes (1947) De día a día (1960) Nenias (1961) Lanza de soledá (1961) Leva o seu cantare (1964)
Bibliografía
Traducións Horacio, Carmina (1951) Plauto, A comedia da oliña (1962)
Ensaios cite>Noriega Varela, poeta da montaña (1969) A lengua dos poetas do Norte de Lugo (1964)Arias Chachero, Patricia (2019): «A aventura de editar na posguerra e dalgunhas relacións de Aquilino Iglesia Alvariño cos homes da Benito Soto», Boletín da Real Academia Galega. A Coruña, nº 380, pp. 261-276. Iglesia Alvariño, Aquilino (2011): Poemas castellanos 1936-1937; Lejana voz; Otros poemas. Seivane (Abadín): A Pedrosa. (Ed. non venal co gallo do cincoentenario do finamento do autor e en homenaxe á súa muller, Dolores Ferreirós Santos). Rodríguez, Luciano (2009): O po dos días. Introdución temática á poesía de Aquilino Iglesia Alvariño. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
- González Garcés, Miguel Ángel (1986): «Introducción», en Escolma de poemas de Aquilino Iglesia Alvariño. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 7-38.
Deportista, xornalista deportivo, adestrador e promotor da creación do Celta de Vigo
Naceu en Vigo o 7 de agosto de 1885. De novo practicou o fútbol e, en 1906, figuraba como vogal na directiva do Galicia Foot Ball Club. Ao ano seguinte aparece como tesoureiro do Español Foot Ball Club, presidido polo seu irmán Edgunio. En 1911 foi secretario do Vigo Foot Ball Club, do que en 1921 pasou a ser vicepresidente. Participou tamén na promoción doutros deportes, como o rugby, o cross ou o atletismo.
Escribiu principalmente no Faro de Vigo, onde asina a súa primeira crónica o 16 de febreiro de 1909. Nese mesmo ano apareceu a revista viguesa Letras y deportes (1909), a primeira publicación galega dedicada ao mundo do deporte, e colaborou tamén en Machada. En 1916 converteuse en redactor xefe de Vida Deportiva, a primeira revista ilustrada de deportes, con crónicas de ámbito non só local, senón tamén galego e estatal.
Desde as páxinas do decano dos xornais españois, xa en 1915 fixo un chamamento á fusión dos dous principais equipos de fútbol da súa cidade: o Fortuna e o Vigo Sporting. A fusión levaríase a cabo en agosto de 1923, con Handicap como un dos principais valedores. Tempo despois, colaborou tamén no deseño do estadio de Balaídos.
En 1920 foi un dos tres seleccionadores que adestrou a selección española de fútbol nos xogos olímpicos de Amberes. En 1924 repetiría como enviado especial ás Olimpíadas de París, e tamén foi ás de 1928 de Ámsterdam. En 1934 asistiu á Copa do Mundo de Fútbol, celebrada en Italia. Nas olimpíadas de Amberes de 1920 tivo un papel activo. Por entón a normativa permitía que cada equipo achegase un xuíz de liña, e actuou como tal no encontro contra Suecia do 1 de setembro. O combinado, que antes de viaxar a Bélxica xogou varios encontros preparativos en Coia, acadou a medalla de prata, co centrocampista vigués Moncho Gil e o dianteiro pontevedrés Luís Otero no equipo.
Á volta da expedición, Manolo de Castro publicou o libro El Football Olímpico, reeditado en 1930 co título Las gestas españolas en la Olimpiada de Amberes. Entre 1921 e 1927 dirixiu o combinado español en dez partidos, canda a outros adestradores. En 1926 promoveu a celebración dun encontro internacional en Coia entre España e Hungría, e doutro en 1933 contra Portugal en Balaídos.
No mesmo ano da aparición da publicación, en 1916, comezou a promover en Vida Deportiva a creación da selección galega de fútbol. Xunto a Pepe Bar foi o primeiro adestrador do combinado, que debutou o 19 de novembro de 1922 en Coia fronte á selección de Castela. Exerceu tamén como árbitro no encontro de inauguración do estadio de Balaídos e mais nun partido de homenaxe a Luís Otero, e foi membro fundador do Colexio de Árbitros de Galicia. Foi tamén presidente da Federación Galega de Atletismo. Entre outros cargos, exerceu tamén como chanceler dos consulados de Bélxica e Finlandia, dos que era cónsul Federico Barreras Massó.
Colaborou na revista Nós coa sección «Notas deportivas» (o mesmo título da sección que tiña en Faro de Vigo), iniciada no número 11, de 26 de xuño de 1922, onde co nome de Hándicap dá conta da final da Copa do Rei celebrada en Coia o 14 de maio dese ano entre o FC Barcelona e o Real Unión de Irún. É posiblemente a primeira crónica deportiva escrita en galego, xa que a numerosa prensa do país especializada no tema estaba publicada de forma íntegra en castelán. O artigo, seguindo a corrente da época, está inzado de numerosos estranxeirismos, desde o propio football
no cabezallo, a parisién
, rouleau
ou backs
.
Nos números 12, 13 e 14 aparece de novo a sección «Notas deportivas», neste caso a cargo do xornalista José González Viso, e segundo explica ao comezo do texto, por indicación de Florentino López Cuevillas. González Viso adoitaba escribir en La Región, e para os seus artigos xornalísticos empregaba o pseudónimo de “Goal”, co que colaborou tamén en Arosa Sportiva e no semanario coruñés Hércules.
Estas catro son as únicas aparicións do mundo do deporte na revista Nós, publicación que tan diversos contidos tratou ao longo do tempo.
Manuel de Castro González “Handicap” foi tamén redactor do semanario deportivo vigués Sprint, creado e dirixido en 1927 por Andrés Rodríguez Barbeito, quen dimitiu do seu cargo en 1929 logo dunha campaña que iniciara o xornal de carácter rexionalista. O periódico organizou en 1933 a primeira Volta Ciclista á provincia de Pontevedra, que Handicap cubriu, e no número 328 de Sprint (28 de xaneiro de 1934) aparece da man do xornalista unha das primeiras referencias ao hóckey en Galicia. En 1932 publicou tamén na revista viguesa Horizonte, de efémera duración.
Colaborou na organización da Vuelta Ciclista a España de 1936, en especial na fin da 18ª etapa, entre A Coruña e Vigo, que rematou en Balaídos, onde falou Emilia Docet antes de chegaren os corredores. Ademais, en 1932 logrou que unha das etapas da Volta a Portugal rematase en Vigo. Mais seguía escribiendo, principalmente sobre fútbol, e sobre todo sobre o Celta, que entre 1934 e 1935 estivo presidido por Cesáreo González, quen anos despois acadaría sona como produtor cinematográfico con Suevia Films. En setembro de 1934 aparece retratado nunha exposición de debuxos de Ramiro Díaz Baliño. En febreiro de 1937 foi elixido presidente da Asociación da Prensa de Vigo, tras a recuperación da entidade que fora intervida polo mando militar logo do alzamento nacional. Tempo antes, en 1918, asinara un manifesto en defensa dos mauristas de Vigo.
Comezou a colaborar no xornal Marca, fundado en Donostia en 1938. En 1944 iniciou un negociación de venda de papel, mais morreu pouco despois. Faleceu de forma accidental na madrugada do 27 de agosto de 1944, ao ser atropelado por un tren no Areal, cando saía dos pavillóns da I Exposición Industrial de Galicia, que se había inaugurar ese mesmo día coa presenza de Francisco Franco. En 1956 colocouse a carón do estadio de Balaídos un busto seu deseñado polo escultor ourensán Rafael Álvarez Borrás.
Obra
El Football olímpico (1920) La Olimpiada de París (1924)Bibliografía
Fernández Morandeira, Gerardo (2012): A prensa deportiva en Galicia. Historia, modelos e tipoloxía (1909-2009). Santiago de Compostela: Universidade. Tese de doutoramento. González Martín, Gerardo (2011): Handicap creó el Celta. Vigo: Cardeñoso.
Un dos grandes etnógrafos da cultura galegaXaquín Lorenzo Fernández, máis coñecido co hipocorístico de Xocas, naceu en Ourense, na rúa da Paz, o 23 de xuño de 1907. Foi fillo do caricaturista e militante socialista José Laurentino Lorenzo Álvarez, orixinario de Facós (Lobeira), e mais da viguesa Joaquina Fernández Barcia. O seu irmán Xurxo tamén foi debuxante, etnógrafo e colaborador da revista Nós, mais faleceu novo. Ambos os dous pasaban os veráns en Facós, e alí entraba en contacto coa realidade do rural e o campo galego.
Aprendeu a ler e escribir na propia casa, e despois foi á escola de Amador e Saturnino Villar. No Instituto do Posío foi alumno, entre outros, de Ramón Otero Pedrayo. En 1923 comezou os estudos universitarios por libre, tras matricularse na Universidade de Santiago en Filosofía e Letras. Mais, tras a morte do seu pai o 25 de novembro dese ano, a súa nai debe ir á Arxentina e Xaquín marcha a Lobeira, e ao falecer a súa avoa vai vivir a Vigo. En 1926 matricúlase para facer as probas de acceso á carreira de Dereito, pero non se presenta.
O 1 de maio de 1926 ingresa no Seminario de Estudos Galegos, cun traballo sobre o carro galego. Traballou principalmente na sección de Prehistoria, que dirixía Florentino López-Cuevillas, e mais na de Etnografía e Folclore, dirixida por Vicente Risco. Participou en catalogación de castros e no estudo dos concellos de Velle e Calvos de Randín. En 1932 pasou a ser membro da comisión directora do SEG, así como conservador do museo, e entre 1934 e 1936 foi conselleiro permanente da Institución.
En 1926 tamén publica o seu primeiro texto, «A fala galega», en El Pueblo Gallego (8-IX-1926). En 1927 chega a súa primeira colaboración en Nós, no número 42, con dous contos populares recollidos en Lobeira. Repetiría no número 44 con outros dous contos e uns apuntamentos de medicina rústica, e no número 58 co artigo «Un casamento en Lobeira», escrito xunto co seu irmán. No número 71, xa en 1929, publicou «Apuntes de Geografía lexigráfica galega. Algunhas verbas d'usanza corrente en Lovios (Ourense)».
Proseguiu a súa carreira como etnógrafo da man de Florentino López-Cuevillas, con quen en 1930 publicou o volume Vila de Calvos de Randín. Notas etnográficas e folkóricas, editado polo Seminario de Estudos Galegos.
Foi membro da Irmandade Galeguista de Ourense, e en 1931 subscribiu o manifesto fundacional do Partido Nazonalista Republicán de Ourense, constituído para concorrer ás Cortes Constituíntes. Despois integrouse no Partido Galeguista. Co tempo, participou na defensa do Estatuto de Autonomía.
No curso 1931-32 retoma os estudos universitarios, desta vez como alumno oficial na sección de Historia. Mais os enfrontamentos entre o profesorado e o alumnado galeguista fai que el e mais o seu irmán Xurxo trasladen o seu expediente académico a Zaragoza. Ao pouco de chegar, o 3 de abril de 1934, falece Xurxo por mor dunha septicemia. Xaquín remata a súa carreira en Zaragoza, acadando a licenciatura en Filosofía e Letras.
O 1 de agosto de 1936, logo do golpe de Estado, é chamado a filas. Incorpórase ás tropas do exército nacional, mais uns días despois, estando na fronte en Villablino, é ferido no ombreiro esquerdo. Tras estar no hospital de León e ser operado en Valladolid regresa á casa, e en novembro de 1939 incorpórase como profesor interino no Instituto do Posío. Porén, en 1942 Xocas foi apartado do ensino público, logo de que que en abril de 1941 o Juzgado Instructor Provincial de Responsabilidades Políticas lle incoase expediente polos seus antecedentes políticos. Pasou entón a dar clase no colexio privado Cardenal Cisneros. Chegou a ser director do centro, e traballou nel até que se xubilou en 1981.
Seguiu colaborando en diversas publicacións. En 1939 publicou na revista alemá Volkstum und Kultur der Romanem o artigo «Die Bremse am galizischen Wagen» («O freo no carro galego»), e en 1943 saíu o texto «Das Bauerhaus im unterem limiabecken (Prov. Orense, Spanien)» en Volkstum und Kultur der Romanem. Nos anos seguintes escribiu no Boletín del Museo Arqueológico Provincial de Orense, os Cuadernos de Estudios Gallegos, Revista de Guimarães ou Revista de Dialectología y Tradiciones Populares, entre outras. Escribiu o tomo 2 da Historia de Galiza (Bos Aires, 1962), obra coordinada por Otero Pedrayo e sufragada por Manuel Puente. Ese volume, o segundo dos tres que compoñen o conxunto, leva o título de «Etnografía: cultura material».
Ingresou na Real Academia Galega o 16 de setembro de 1951, en Celanova, a proposta de Florentino López-Cuevillas, Vicente Martínez-Risco e mais Ramón Otero Pedrayo. O seu discurso, La casa gallega, foi respondido polo propio Otero Pedrayo. Á súa vez, Xocas respondeu en 1965 o discurso de ingreso de Xesús Taboada Chivite, O culto das pedras no noroeste peninsular.
Desde 1964 formou parte do Pedrón de Ouro, e en 1983 foi nomeado presidente de honra. En xullo de 1976 foi un dos fundadores do Padroado do Museo do Pobo Galego. Sinalado expresamente por Otero Pedrayo como a persoa idónea, foi elixido para a presidencia, que ocupou ata a súa defunción. A esta institución legou parte do seu arquivo e biblioteca, así como os seus dereitos de autor para contribuír ao seu sostemento.
En 1961 recibiu a Encomenda de Afonso X o Sabio, e en 1964 formou parte do Pedrón de Ouro. En 1982 concedéuselle o Premio Otero Pedrayo, e en foi nomeado fillo Predilecto da Provincia de Ourense. En 1984 recibiu a Medalla Castelao, e en 1989 púxoselle o seu nome ao CPI de Bande.
Faleceu na súa casa de Facós o 18 de xullo de 1989. No ano 2004 foille dedicado o Día das Letras Galegas.
Obra
-Vila de Calvos de Randín. Notas etnográficas e folkóricas (con Florentino López-Cuevillas; Seminario de Estudos Galegos, 1930).
-A muller no cancioneiro galego (Nós, 1932).
-O Tardo: (Notas de mitología popular galega) (Imprensa Portuguesa, 1934).
-A arte popular nos xugos de Galicia. (Imprensa Portuguesa, 1935).
-Galicia. Parroquia de Velle (con Cuevillas e Vicente Fernández Hermida; Seminario de Estudos Galegos, 1936).
-La casa gallega (discurso de ingreso na RAG, 1951).
-O culto das pedras no noroeste peninsular (Real Academia Galega, 1965).
-As casas dos mortos (Junta de Investigações do Ultramar, 1965).
-Cantigueiro popular da Limia Baixa (Galaxia, 1973).
-A casa (Galaxia, 1983; Biblioteca Básica da Cultura Galega).
-A terra (Galaxia, 1983; Biblioteca Básica da Cultura Galega).
-O mar e os ríos (Galaxia, 1983; Biblioteca Básica da Cultura Galega).
-Os oficios (Galaxia, 1983; Biblioteca Básica da Cultura Galega).
-A Nosa Señora do Viso (Fundación Otero Pedrayo, 1983).
-Refraneiro galego. (Castrelos, 1983).
-Castro de Cameixa: campañas 1944-46. Dirección Xeral de Cultura e do Patrimonio Histórico- Artístico, Santiago de Compostela 1986.
-Enredos (Museo do Pobo Galego, 1992).
-O carro no folclore de Galicia (Museo do Pobo Galego, 2003).
-Da casa rural á casa vilega (Galaxia, 2004).
-O mar terra adentro (Consello da Cultura Galega, 2004).
-De varia etnográfica (La Voz de Galicia, 2004).
Bibliografía
Álvarez Blanco, Rosario (coord.) (2004): Xaquín Lorenzo Xocas. Día das Letras Galegas 2004. Santiago de Compostela: Universidade.
González Pérez, Clodio (2004): Xaquín Lorenzo Fernández «Xocas» 1907-1989. Noia: Toxosoutos.
Valcárcel López, Marcos (2004): Xaquín Lorenzo. Vida e obra. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
Vázquez Monxardín, Afonso (2004): Xoaquín Lorenzo Fernández "Xocas". A fidelidade á Galicia soñada. Vigo; Ir Indo.
Documentos sonoros do ASG
Escoita conferencias, homenaxes e entrevistas a membros da Xeración Nós.
Unha selección de fragmentos de varias entrevistas a Xaquín Lorenzo, Xocas. Nelas pódese coñecer a experiencia vital do etnógrafo e galeguista, así como as súas análises das dinámicas sociopolíticas do noso país.
O talento poético de Ramón Cabanillas foi recoñecido nun acto celebrado en Padrón na Pascua de 1958. Cabanillas, xa ancián, recibiu a homenaxe de figuras como Otero Pedrayo ou Aquilino Iglesia Alvariño.
Esta publicación ofrece unha das moitas conferencias que Otero Pedrayo pronunciou ao longo da súa vida arredor do tema da paisaxe. Foi dita por el en Bos Aires no ano 1947, no local da Federación de Sociedades Galegas.
Escolma dunha conversa gravada en 1995 na que o polígrafo pontevedrés reflexiona sobre a súa longa vida de traballo e dedicación intelectual.
O historiador ourensán pronunciou esta conferencia Conferencia organizada pola Agrupación Cultural Auriense no Colexio Médico de Ourense o 6 de abril de 1968
Publicacións do CCG
Unha selección de publicacións do CCG sobre a Xeración Nós.
Esta obra dá a coñecer a figura, actividade e tráxico destino final deste funcionario e político fundamental para entender o nacionalismo galego de preguerra.
Os nenos é a primeira obra literaria de Xosé Filgueira Valverde. Trátase dunha peza literaria curta, composta por quince historias breves que narran sucedidos de nenos de vila e de aldea, con referencias territoriais non moi precisas a varios lugares que ben poderían identificarse coas que serían as cidades máis amadas polo autor: Pontevedra e Santiago de Compostela.
O poemario Canto do pobo disperso foi escrito en Bogotá (Colombia) en 1955 por Valentín Paz-Andrade. A edición estivo ao coidado de María Xesús Lama, profesora da Universitat de Barcelona e autora do estudo introdutorio.
Este cartafol presenta sete artigos e ensaios de Ramón Piñeiro sobre diferentes facetas da obra de Otero Pedrayo: lembranzas persoais, consideracións sobre a xeración Nós, a oratoria, ou a significación oteriana na cultura. Os textos falan tamén da relación moi próxima que tiveron ambos os dous ao longo do tempo.
Roteiros
Coñece Galicia a través das súas letras
Roteiro Castelao en Pontevedra
Este roteiro percorre a cidade máis querida por Castelao, onde desenvolveu boa parte da súa actividade cultural e política.
Roteiro Castelao no Barbanza
Praias, monumentos, castros e espazos vitais definen este roteiro pola banda sur, a arousá, da comarca do Barbanza, onde Castelao pasou os seus primeiros anos.
RoteiroOtero Pedrayo no rural ourensán
O señor de Trasalba foi un grandísimo coñecedor das súas terras natais, entre o Ribeiro, a Serra Martiñá e os ríos Miño e Barbantiño. Este itinerario permítenos coñecer escenarios de enorme valor histórico e etnográfico vinculados a don Ramón.
RoteiroCarballo Calero
Entre a academia e a creación.