Nós: De onte a hoxe

Nós: De onte a hoxe

Non é posible comprender Galicia e a súa cultura sen a xeración Nós e o rico legado que deixou. O Consello da Cultura Galega recolle neste especial contidos producidos pola institución que dan conta da vida, obra e impacto dun grupo de intelectuais que entenderon Galicia como un proxecto integral. O centenario, neste 2020, da fundación da revista Nós, voceiro dese grupo de intelectuais, é un bo motivo para repasar a súa herdanza.

Ao longo de 2020 incorporaremos ao especial novos materiais biográficos, documentais e de reflexión ao redor da revista Nós e a xeración que a ideou.

Álbum Nós

O Álbum Nós é unha colección dixital de biografías de persoas vencelladas dunha ou outra forma á revista Nós. Con esta iniciativa de carácter divulgativo, o Consello da Cultura Galega súmase neste ano 2020 ás conmemoracións polo centenario desta histórica cabeceira, un proxecto clave para a dignificación e modernización da cultura galega.

Ver Álbum Nós

  •  Ben-Cho-Shey

    Mestre e político galeguista, Ben-Cho-Shey foi o gran valedor da cultura galega no Madrid dos anos da posguerra Naceu en Ourense o 5 de abril de 1896. Foi o primeiro fillo dos catro -dous nenos e dúas nenas- que tería o matrimonio formado por Dolores Fernández Antelo e Pío Ramón Ogea. Cursou os primeiros estudos no Colexio San José de Calasanz, fundado e dirixido polo seu pai, un comprometido e coñecido pedagogo, director do Boletín del Magisterio e profesor auxiliar de Letras na Escola Normal, a quen Otero Pedrayo dedicará un dos capítulos de O libro dos amigos e a quen o seu fillo parece deber a súa temperá vocación docente. Entre 1906 e 1912 estuda o bacharelato en Ourense e, máis tarde, maxisterio na mesma cidade, onde cadra con Vicente Risco. O ambiente cultural no que se move nestes primeiros anos, lévao a compartir experiencias con mozos tan brillantes como Blanco Amor, Xavier Bóveda, Eugenio Montes ou Cándido Fernández Mazas. En 1915 aproba a reválida de mestre de Ensino Primario e seis anos despois, o 29 de decembro de 1921, utiliza por vez primeira o pseudónimo que popularizará e que mesmo chegará a substituír o seu verdadeiro nome, Ben-Cho-Shey, co que asina en La Zarpa, desde o Campamento de Tistutín, as crónicas da Guerra de Melilla. En 1995 os artigos desta época recóllense no volume Crónicas de Marruecos. En realidade, non era esta a súa primeira experiencia como escritor. Hoxe sabemos que se estreara en O Tío Marcos da Portela con «Deliraba», un relato breve, aparecido o 7 de novembro de 1918 baixo o nome de Xan Fouciño. En 1923 obtén o título de Mestre Nacional na Escola Superior de Madrid e en 1925 ingresa por oposición na profesión. Como mestre defenderá sen descanso a necesidade dunha fonda renovación pedagóxica e a galeguización das nosas escolas. Os seus primeiros destinos serán na escola de Cariño e na de Santa Marta, no concello do Pereiro de Aguiar, a poucos quilómetros da súa cidade natal. Froito da experiencia en Cariño xorde a idea de emprender viaxe a pé a Santo André de Teixido no verán de 1927, xunto a Risco e Otero Pedrayo. Este último contounos a experiencia no libro Pelerinaxes I, publicado en 1929 pola editorial Nós. Froito da docencia en Santa Marta xorde o ensaio Santa Marta de Moreira. Monografía dunha parroquia ourensá (1925-1935), preparada seguindo os modelos de estudo do Seminario de Estudos Galegos, e publicada en 1969 con prólogo de López Cuevillas e debuxos de Risco e Xoaquín Lorenzo. A obra inclúe unha separata sobre o barallete, a lingua de paraugueiros e afiadores que coñecía ben grazas á estadía na parroquia ourensá. A finais de 1925 aparece a primeira colaboración de Ben-Cho-Shey en Nós, un breve artigo sobre o xogo infantil da raqueta publicado no «Arquivo Filolóxico e Etnográfico de Galicia». Nesta mesma sección incluiranse a totalidade dos seus traballos nesta senlleira revista. O 15 de xaneiro do 27, un feixe de cantigas dedicadas a Santo André de Teixido, transcritas en Cariño. Ao mes seguinte «Flok-lore de Cariño» e dúas breves oracións, unha a San Miguel e outra pra denantes de se deitar. Ese mesmo ano, no número 41, un breve conto didáctico recollido en Caspiñón, en Santa Marta de Moreiras. Os protagonistas, tres irmáns, acordan saír polo mundo adiante sen saber falar o castelán. A súa inxenuidade causaralles non poucos problemas. Desde Santa Marta asina, o 15 de xuño de 1927, «Ditos referentes ás xentes e pobos» e o 15 de maio de 1929 unha segunda entrega baixo o mesmo epígrafe, recollidos esta vez na parroquia de Gonade, na Limia, e en Mixós, no val de Moreiras. Del son tamén os índices que se inclúen na reedición da revista Nós no ano 1979. A estancia estival en Mixós serviulle ademais para preparar o seu discurso de ingreso no Seminario de Estudos Galegos, lido o 2 de outubro de 1928. Este estudo, sobre a igrexa de Santa María de Mixós e as aras romanas, editouse nun caderno, na editorial Nós, dentro da colección da Sección de Arqueoloxía do Seminario de Estudos Galegos, asinado con outros dous membros do Seminario, Bouza Brey e Fontes Canal. Ademais de ingresar no Seminario, en 1928, o comprometido pedagogo galeguista percorre Francia e Bélxica visitando escolas de discapacitados intelectuais cunha bolsa que lle conceden as deputacións de Ourense e Pontevedra. En 1931 casa coa xienense María Isabel Algarra Díaz. Catro anos despois aproba as oposicións pertinentes e convértese en inspector, logrando o seu primeiro destino en Lugo, onde decontado asume a presidencia do Partido Galeguista e traballa a prol do Estatuto de Autonomía. Candidato a deputado nas eleccións do 16 de febreiro de 1936, a guerra sorpréndeo na cidade das murallas. Ramón Piñeiro e Ánxel Fole pasan algúns días agochados na súa casa. Tras ser suspendido de emprego e soldo durante tres meses, obrígano a trasladarse fóra de Galicia. Exercerá en Cáceres entre 1937 e 1951 e en Toledo desde ese ano até a súa xubilación en 1967. En 1943 noméano correspondente da Real Academia Galega. O 25 de abril de 1947 publica o seu primeiro artigo en galego no xornal La Noche e, no mesmo ano, nace a súa única filla. En maio de 1955, con motivo da comuñón da nena, o seu pai manda imprimir Ofrenda lírica á nena María Isabel Ramón Algarra, un fermoso libriño que lles regala aos asistentes ao banquete e que contén nove sonetos en galego redactados ad hoc por escritores tan prestixiosos como Pedrayo, Bouza Brey ou Cabanillas. É, en palabras de Alonso Montero, o primeiro sonetario colectivo da literatura galega. No último tramo da súa vida instálase coa familia en Madrid, onde exerce como amable e entusiasta animador da cultura galega. Vinculado ao Centro Galego e á fundación do grupo Brais Pinto, á súa mesa no café Gijón acoden cantos galegos visitan a capital e o seu piso na rúa Martín de los Heros recibe, con frecuencia, a visita de mozos estudantes e amigos galeguistas. Entre 1952 e 1954 preside, con Cabanillas, o grupo Castelao de mozos universitarios en Madrid. Ademais, Ben-Cho-Shey asume voluntariamente a pesada e desagradable tarefa de tramitar no ministerio a censura previa dos volumes da editorial Galaxia. Os traballos de tema histórico, arqueolóxico, etnográfico e pedagóxico sucédense en revistas e xornais. En febreiro de 1968, unha comisión constituída por Pedrayo, Alonso Montero, Celso Emilio Ferreiro, Gamallo Fierros e outros intelectuais convoca unha homenaxe co gallo do seu oitenta aniversario. En 1969, Isaac Díaz Pardo e un feixe de amigos anímano para que dea ao prelo Catón galego, un método de lectura preparado antes de 1936 que evidencia as súas preocupacións pedagóxicas e lingüísticas. En recoñecemento ao seu esforzo e como mostra de admiración e gratitude, en 1977, Isaac Alonso Estraviz e Alonso Montero preparan Galicia no corazón, unha significativa colectánea dos seus artigos coa que se lle rende pública homenaxe. En abril de 1988, fina en Madrid a súa muller; apenas quince días despois, o 2 de maio, falece Ben-Cho-Shey. Incinerado na capital, o 6 de maio de 1988 o seu corpo foi soterrado no cemiterio de Ourense, baixo unha campa onde, aínda hoxe, se pode ler: Quedan suprimidas tódalas homenaxes postmortem porque as cousas ou se fan ao seu tempo ou non se fan. OBRA Arturo Vázquez Núñez e o seu tempo, Madrid, Centro Galego, 1952 Geografía popular toledana, Madrid, 1965 Prosper Henri-Devos, Cartas de Galicia, Galaxia, Vigo, 1968 (Estudoo, tradución e notas de José Ramón Fernández-Ogea) Santa Marta de Moreiras (Monografía dunha parroquia ourensán, 1925-1935), Vigo, Castrelos, 1969 Catón Galego , Sada, Ediciós do Castro, 1969 La Iglesia y el Panteón de Santa Mariña do Castro de Amarante, A Coruña, Imprenta Moret, 1973 Galicia no corazón, Sada, Ediciós do Castro, 1977 Escudos de Lugo, Lugo, Celta, 1979 Crónicas de Marruecos, Santiago de Compostela, Laiovento, 1985 NARRATIVA Andrómenas (Contos para o povo), Vigo, Monterrey, 1954 Contos do fiadeiro, Vigo, Castrelos, 1973 POESÍA Berzas, Madrid, 1953 A ducia do frade, Ourense, 1966

    Ben-Cho-Shey 1896-1988
  • Pura Lorenzana

    Inspectora e profesora de Historia de ensino medio e universitario. Historiadora María Pura Lorenzana pertenceu a ese escaso dez por cento de mulleres galegas que no primeiro terzo do século XX cursou estudos universitarios. Logo de facer por libre o bacharelato no Instituto de Lugo, comezou no curso 1924-5 as carreiras de Filosofía e Letras e Dereito na Universidade de Santiago de Compostela. Rematou a primeira en 1928, cun expediente de sobresaínte e premio extraordinario, e posteriormente doutorouse na Universidade de Madrid, onde tamén continuou os estudos de Dereito. As noticias que temos sobre Pura Lorenzana nos seus anos de estudante e apenas licenciada sitúana no círculo de alumnos universitarios de Filosofía e Letras e Dereito, brillantes, máis ou menos galeguistas e con inquedanzas literarias, artísticas e de estudo e investigación tanto nas aulas como fóra delas, o círculo que se movía arredor do Seminario de Estudos Galegos (SEG), fundado só uns anos antes, ou de profesores novos, como Ciriaco Pérez Bustamante, catedrático de Historia de España, decano da Facultade de Filosofía e Letras e impulsor de investigacións en Arqueoloxía Prehistórica e Historia de América. De feito, en 1927 aparece entre o grupo de estudantes de Historia, case todos membros do SEG —Carmen Rey Domínguez, Celsa Ferrín Moreiras, Xosé María Castroviejo, Antón Fraguas, Sebastián González García-Paz, Vidal Fraga e Villares Méndez—, que custea a edición do primeiro fascículo da Facultade de Filosofía e Letras, Hispanoamérica e Iberoamérica, do americanista mexicano Carlos Pereyra. En 1928 publica, co seu compañeiro Sebastián González e con Ciriaco Pérez Bustamante, o traballo "La población de Nueva España en el siglo XVI" (Boletín de la Biblioteca Menéndez y Pelayo), que anuncian como o primeiro dunha serie que publicará o Instituto Americanista da Universidade de Santiago, que dirixía Pérez Bustamante e do que tamén debían formar parte os compañeiros que custearan o folleto de Carlos Pereyra. Neste mesmo ano aparece nas actas do Seminario de Estudos Galegos como asistente, xunto con Carmen Rey, en dúas sesións da institución, da que formou parte como socia activa, e lerá o seu traballo de ingreso o 3 de maio de 1930, "Mámoas do Saviñao. A anta de Abuime e a necrópole do Monte da Morá", que realizara con Florentino López Cuevillas e Antón Fraguas por conta da Comisión de Estudos en Galicia, en agosto de 1929, e que aparecerá publicado no vol. V dos Arquivos do Seminario de Estudos Galegos (1930). Na primavera de 1929 dita unha conferencia sobre o nacionalismo galego na asociación Xuventude Católica Femenina de Santiago, no marco da Casa Social Católica Femenina de Compostela, que será publicada en 1931 por Ánxel Casal en dous suplementos da revista Nós. Con anterioridade á proclamación da Segunda República, formou parte, segundo Xusto G. Beramnendi, da Asociación Nazonalista de Santiago, formación política que se encadraba na dereita do galeguismo.

    Logo de exercer durante o curso 1930-1 como axudante de clases prácticas na Facultade de Filosofía e Letras, comeza os cursos de doutoramento na Universidade de Madrid, ao tempo que traballa como profesora de Lingua e Literatura Española no Instituto Calderón de la Barca da capital madrileña (1931-6), na que tamén dirixe o colexio relixioso Nuestra Señora de Loreto. Debeu de ser por estes anos cando pertenceu á Sociedad Anónima de Enseñanza Libre (SADEL) (1934), institución creada pola Confederación Católica de Padres de Familia para dar cobertura legal ao ensino das Ordes Relixiosas, que o tiñan prohibido, e que agrupaba aos colexios relixiosos con profesorado segrar.

    Tras a sublevación contra a República, Pura Lorenzana pasa a exercer como profesora de Lingua e Literatura Española no Instituto de Tui durante o curso 1936-7. Os dous cursos seguintes, ocupando a praza de Ramón Otero Pedrayo expedientado no 37, será profesora de Xeografía e Historia no Instituto de Ourense, cidade onde tamén exercerá diversos cargos políticos para o Goberno de Burgos: Depuradora das Bibliotecas Públicas, Delegada Provincial de Frontes e Hospitais e Organizadora dos servizos culturais do Fogar e do Ferido. En 1940 o Ministerio de Guerra do Goberno de Franco concédelle a Medalla de Campaña de Retaguardia por méritos e servizos.

    No curso 1939-40 imparte clases de Xeografía e Historia no Instituto Rosalía de Castro de Santiago e de Historia de España contemporánea na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade compostelá. O curso seguinte é trasladada a un instituto madrileño, para volver no 1941-2 a Santiago como catedrática de Xeografía e Historia, primeiro no Instituto Xelmírez e a partir de 1942-3 no Instituto feminino Rosalía de Castro, do que será fundadora e primeira directora, cargo que desempeñará ata 1955. Durante os seus anos de estancia como profesora de ensino medio na Compostela da posguerra, exercerá tamén como docente universitaria na Facultade de Filosofía e Letras, nas materias de Historia Universal Moderna e Contemporánea (1942-1956) e Historia da Cultura Moderna e Contemporánea (1943-1952), e participará no curso de verán de 1950 da Universidade compostelá, ditando, xunto co profesor Ángel Rodríguez González, dez leccións de Historia de España. Segundo consta no seu expediente académico de profesora, Pura Lorenzana desenvolveu nos anos 40 e 50 unha intensa actividade no campo da reforma do ensino medio e do bacharelato feminino na España da época, asistindo como relatora a reunións e congresos nos que se debatía sobre estes temas. Foi membro do Primeiro Consello Nacional do Servizo Especial do Profesorado de Ensino Medio da Delegación Nacional de Educación e estivo cunha bolsa do Ministerio de Educación estudando en París o réxime de Centros Docentes Femininos de Ensino Medio. En canto ao seu labor como historiadora, consta no seu expediente que participou en escavacións prehistóricas galegas e na recollida de folclore, sen especificar nin data nin lugar, que presentou a súa tese doutoral, El viaje de Sebastián Vizcaíno a las costas de California, cualificada con sobresaínte, en Madrid, en 1949, e que pertenceu ao Instituto González Fernández de Oviedo, do CSIC. Tamén foi membro da Primeira Xunta de Goberno do Padroado Rosalía de Castro, fundado no Hotel Compostela de Santiago en novembro de 1947. Contra 1956 obtivo praza de inspectora de ensino medio e trasladouse a Madrid, onde exerceu como inspectora xeral de Distrito ata a súa xubilación. En 1963 concedéuselle a encomenda da Orde de Afonso X o Sabio. Faleceu en Santiago en 1997.
    AGRADECEMENTOS instituto Rosalía de Castro de Santiago de Compostela
    El Correo Gallego.
    OBRA DE PURA LORENZANA LORENZANA PRADA, Mª P.; El viaje de Sebastián Vizcaíno a las costas de California, Madrid, Universidad, [tese de doutoramento inédita]. 1949 LORENZANA PRADA, Mª P.; Conferencia pronunciada en Santiago pol-a Señorita María Pura Lorenzana,Nós. Boletín mensual da cultura galega, A Coruña, suplemento, n. 30 e 31, (maio, xuño). 1931. LORENZANA PRADA, Mª P.; “La población de Nueva España en el siglo XVI”, Boletín de la Biblioteca Menéndez y Pelayo), Santander, n.º 1 (xaneiro-marzo), p. 58-73. En col. con Sebastián González García-Paz e Ciriaco Pérez Bustamante. 1928. LORENZANA PRADA, Mª P.; “Mámoas do Saviñao. A anta de Abuime e a necrópole do Monte da Morá”, Arquivos do Seminario de Estudos Galegos, Santiago de Compostela, V, p. 63-91. En col. con Florentino López Cuevillas e Antón Fraguas. 1930.

    Pura Lorenzana 1907-1997
  • Xabier Prado «Lameiro»

    Xavier Prado Rodríguez, coñecido co alcume de Lameiro, foi un destacado veterinario e autor teatral, ademais de membro activo do rexionalismo galego e das Irmandades da Fala Naceu en Ourense, na praza do Correxedor, fillo de Vicente Prado Romero, orixinario de Vilar de Barrio, e de Carmen Rodríguez García. Tras quedar orfo de pai foi criado xunto coa súa irmá Modesta polo seu padriño, David García González, subdiácono da parroquia de Cudeiro, pertencente daquela ao concello de Canedo. Alí coñeceu o ambiente labrego que, tempo despois, reflectiu nas súas obras literarias. En 1891 iniciou o servizo militar no cuartel de Barreiro, en Lavadores (Vigo), licenciándose como sarxento tras pasar polo rexemento de Infantaría de Murcia e polo rexemento de Guarnición de Ourense. En 1894 iniciou os estudos de Veterinaria en Santiago de Compostela, entón no colexio de San Clemente, e tras rematar os estudos en xullo de 1900 coa cualificación de sobresaliente, en 1901 comezou a traballar en Ribadavia como inspector de carne e peixe. En 1909 aprobou as oposicións a Inspector Provincial de Hixiene e Sanidade Pecuaria, tomando posesión en Ourense en 1910. Nesa época comezou a publicar textos académicos sobre doenzas animais e sobre a mellora do gando vacún, e tamén follas divulgativas dirixidas aos gandeiros da provincia de Ourense sobre hixiene, explicando a importancia da limpeza nas cortes e os perigos da convivencia da xente co gando. Sobre eses temas ditou numerosas conferencias. Elaborou un Tratado de veterinaria que ficou inédito, conservado pola familia. En 1923 foi elixido primeiro presidente do Colexio de Veterinarios de Ourense, cargo que ocupou até 1926, ano en que se converteu en presidente honorífico. Comezou as súas colaboracións na prensa en 1900 na revista satírica compostelá El Cínife, onde publicou algúns versos xa co pseudónimo Lameiro. En 1917 recuperou, canda outros membros das Irmandades da Fala de Ourense, o voceiro O Tío Marcos d’a Portela, que dirixiu xunto con Higinio Ameijeiras. En febreiro de 1919, mentres dirixía O Tío Marcos d’a Portela, entrou na directiva da Asociación de Prensa de Ourense. Nesta publicación mantivo a sección Parolas formás d’o Tío Marcos, aínda que ía sen asinar, de carácter agrarista e dirixida a labregos e gandeiros, animándoos a mellorar as súas prácticas profesionais e a loitar contra o caciquismo organizándose en asociacións ou sindicatos agrarios, o que serviría para acceder de forma máis sinxela á adquisición de maquinaria, sementes ou fertilizantes. Defendeu a mellora das condicións do gando e a introdución de cambios nas feiras de gando para o beneficio do gandeiro e non do tratante. Entendía que a raza da vaca rubia galega estaba a dexenerar ao estar cruzada con outras variedades co obxecto de aumentar a produción de leite e carne. Foi pioneiro na defensa de campañas de vacinación do gando contra doenzas como o carbuncho ou a febre aftosa no vacún, e o mal vermello, a rabia e a colibacilose no gando porcino. No eido profesional publicou tres obras da man do Consello Provincial de Fomento: Instrucciones profilácticas y curativas sobre las enfermedades infecto-contagiosas más frecuentes en el ganado de la provincia (1911), Generalidades sobre higiene pecunaria (1912) e La mejora de los vacunos (1913). En 1915 colaborou co texto “La ganadería gallega” no voceiro El Parlamentario, a petición do agrarista Basilio Álvarez. En 1928 publicou un artigo nun número extraordinario da publicación La Voz del Agro en Vigo, editado co gallo da inauguración no Porriño do matadoiro cooperativo Marucoga (Mataderos Rurales Cooperativos de Galicia), un proxecto do sindicalismo agrario católico galego, promovido polo sacerdote Domingo Bueno. No primeiro número da terceira etapa d’O Tío Marcos da Portela, publicado o 18 de febreiro de 1917, apareceu o poema de Lameiro “O fiadeiro”. Ao ano seguinte publicou o poemario A carón d'o lume, con portada deseñada por Vicente Risco e con prólogo do xuíz Manuel Martínez Sueiro. De 1928 é o poemario Cóxegas e moxetes, unha colección de corenta e oito poemas en galego con prólogo de José Adrio Menéndez. Defendeu o uso da lingua galega no artigo Galicia ten que falar gallego, publicado no terceiro número, se ben tanto nos artigos e publicacións profesionais como na vida familiar empregou o castelán. Foi o primeiro presidente da Coral de Ruada, que debutou en Ourense o 24 de xuño de 1919 con dúas pezas de Xavier Prado, unha delas en castelán, Luis de Castromouro, e outra en galego, a comedia Na corredoira. Para a mesma coral escribiu diversas pezas teatrais, como as comedias Almas sinxelas e A retirada de Napoleón, o entremés Estebiño, e os diálogos cómicos O cego da Xestosa e Marzadas, pezas todas elas estreadas en 1920. En 1928 publicou as escolmas Monifates e Farsadas, dúas recompilacións de sete pezas teatrais cada unha. Figura como redactor xefe no equipo estable que coordinou a revista Nós desde a súa creación en outono de 1920 até o número 18, publicado o 1 de xullo de 1923. No número 2 da revista (30 de novembro de 1920) apareceu o seu poema “¡Ten fe, poeta!”, composto por dezaoito hendecasílabos rimados de dous en dous, agás un octosílabo no verso 16. No número 7 (outubro de 1921) publicou un romance sen título, con corenta e seis octosílabos, sobre unha rapaza do rural. No número 18 (xullo de 1923) escribiu “Firma de creto”, un diálogo en verso entre un abade e un home que quere emigrar. Tras a proclamación da ditadura de Miguel Primo de Rivera uniuse á Unión Patriótica, o partido único ligado ao réxime, e participou en actos de propaganda política dirixidos a labregos. Entre 1924 e 1928 foi secretario do Gobernador Civil de Ourense, o militar Salustiano Muñoz Delgado. En decembro de 1925 o tudense José Calvo Sotelo foi nomeado Ministro de Facenda, e Lameiro publicou uns versos de felicitación, respondidos tamén en prosa polo propio aludido. Ao mesmo político adicoulle en 1928 o poemario Cóxegas e moxetes, nestes termos: “Ó excelentísimo señor D. Xosé Calvo Sotelo, sinxela mostra de culto á súa escolleita intelixencia e boísimo corazón”. En 1929 recibiu unha homenaxe popular na súa vila natal. Tras a instauración da Segunda República en 1931, Xavier Prado abandonou as actividades políticas e literarias. En 1935 escribiu un soneto en castelán á Garda Civil titulado “El caballero guardia”, cando o concello de Ourense con Antonio do Pazo como alcalde lle regalou á Comandancia nº 632 unha bandeira polo papel da benemérita na revolución de Asturias de 1934. Xa en 1937 publicou un soneto dedicado a Francisco Franco, titulado “En honor y a beneficio del glorioso Ejército español”. Faleceu en Ourense o 26 de decembro de 1942 e foi soterrado no cemiterio de San Francisco de Ourense. En marzo de 1945 instalouse nos xardíns do Posío un busto coa súa figura esculpido por Francisco Asorey.

    • Referencias
      • OBRA
        • Profesional
          • Instrucciones profilácticas y curativas sobre las enfermedades infecto-contagiosas más frecuentes en los ganados de la provincia (1911)
          • Generalidades sobre higiene pecuaria (1912)
          • La mejora de los vacunos (1913)
          • Lo que dicen ellos... (1942)
        • Literaria
          • A carón d’o lume (1918; poemario)
          • Marzadas (1919; tamén incluída en Farsadas)
          • Cóxegas e moxetes (1928; poemario)
          • Monifates (1928). Xunto a Farsadas, é unha recompilación de sete pezas teatrais independentes, tituladas Almas sinxelas, Tratos, Luis de Castromouro, A retirada de Napoleón, Todo tén goberno, Un home de sorte e O cego d'a Xestosa.
          • Farsadas (1928). Constituído por Os trasacordos de Mingos, Soledá, Vida Vilenga, Marta, Na corredoira, Estebiño e Marzadas.
      • BIBLIOGRAFÍA
        • Conde Gómez, Diego (2009): “Un veterinario no Día das Letras Galegas. Achegas á figura de Xavier Prado Rodríguez Lameiro (1874-1942)”, Colvetcor, Revista do Colexio Oficial de Veterinarios da Coruña, 14, pp. 12-14.
        • Muñoz Saa, Begoña (1995): “Estudio introdutorio” en Xabier Prado “Lameiro”, Obra completa. Ourense: Concello.
        • Valcárcel López, Marcos (1995): “Xabier Prado Lameiro no seu tempo” en Xabier Prado “Lameiro”, Obra completa. Ourense: Concello.

Documentos sonoros do ASG


Escoita conferencias, homenaxes e entrevistas a membros da Xeración Nós.

Publicacións do CCG


Unha selección de publicacións do CCG sobre a Xeración Nós.

Roteiros

Coñece Galicia a través das súas letras
Castelao en Pontevedra

Roteiro Castelao en Pontevedra

Este roteiro percorre a cidade máis querida por Castelao, onde desenvolveu boa parte da súa actividade cultural e política.

Castelao no Barbanza

Roteiro Castelao no Barbanza

Praias, monumentos, castros e espazos vitais definen este roteiro pola banda sur, a arousá, da comarca do Barbanza, onde Castelao pasou os seus primeiros anos.

Otero Pedrayo no rural ourensán

RoteiroOtero Pedrayo no rural ourensán

O señor de Trasalba foi un grandísimo coñecedor das súas terras natais, entre o Ribeiro, a Serra Martiñá e os ríos Miño e Barbantiño. Este itinerario permítenos coñecer escenarios de enorme valor histórico e etnográfico vinculados a don Ramón.

Carballo Calero, entre a academia e a creación

RoteiroCarballo Calero

Entre a academia e a creación.