Eloy Luís
Mourazos, 1876 - Madrid, 1935Autoría: Antón Costa Rico
Un psicólogo dunha longa traxectoria internacional
Nacido en 1876 en Mourazos, nas terras de Verin, sabemos del que acadou a licenciatura en Filosofía e Letras na Universidade de Salamanca en 1897 e o Doctorado en 1900, chegando a ser catedrático numerario de Instituto en 1904, ano no que se incorporou ao de Ourense como profesor de psicoloxía e lóxica, ata que en 1913 pasou ao de Toledo, mediante permuta con Antonio Losada Diéguez; desde Toledo intentaría ser profesor da Universidade Central, chegando a opositar sen éxito. En 1919 pasou ao Instituto Cardenal Cisneros de Madrid, o seu destino profesional definitivo ata a súa morte acontecida en 1935, aínda que non por iso deixaría de manter unha constante vinculación con Galicia e a súa realidade política, social e cultural.
Eloy Luís André é sobre de todo un filósofo, pero tamén un psicólogo, de singular acento; un intelectual en dominio do alemán, do inglés, do francés e do portugués; un prolífico ensaísta e tradutor; polemista, se for o caso, e sempre un intelectual atento ás correntes contemporáneas de pensamento. Alguén que no plano filosófico buscaba restaurar a especulación filosófica, tratando de superar tanto a neo- escolástica balmesiana, como unha parte dos planteamentos krausistas, facéndoo dende un enfoque entre idealista e positivista (entre os modelos neo-kantianos e Wundt), na procura do arraigamento en España dunha filosofía científica, baixo os postulados wundtianos.
No curso 1899-1900 fora pensionado pola Universidade de Salamanca para realizar estudos de filosofía en Lovaina, Bruxelas e París. En 1906 é enviado polo Goberno español a Francia, a Bélxica e a Italia, para analizar a organización dos seus respectivos Ministerios de Fomento. Xa en 1907 e en 1908 solicita bolsas da Junta de Ampliación de Estudios para estudar psicoloxía e filosofía con Wundt en Leipzig e con Paulsen en Berlín, non destacartando, en último caso, desprazouse aos EEUU para formarse co psicólogo pragmatista W. James.
No curso 1908-1909 comeza a instalar no Instituto de bacharelato de Ourense un gabinete de psicoloxía experimental, adquirindo distintos aparatos e libros, tal como se recolle na Memoria do centro. E será neste ano de 1909 cando se lle concederá unha bolsa para dirixirse a Leipzig para estudar con Wundt, sendo o primeiro español que emprenderá traballos de investigación psicolóxica nunha universidade alemana. Con Wundt elabora o informe “Relacións do traballo mental coas diferentes formas da linguaxe falada”. Desde Leipzig trasmítelle a Domingo Barnés valiosa información sobre o Instituto de Psicoloxía e de Pedagoxía Experimental fundado pola Asociación de Profesores da cidade, realiza visitas a escolas e centros de formación do profesorado do que informará ao pontevedrés e Director Xeral de Instrucción Primaria Eduardo Vincenti, segue cursos de psicoloxía filosófica e prepara a obra Mentalidad alemana (Pedagogía, filosofía y vida espiritual del pueblo alemán), entre outras tarefas intelectuais.
No curso de 1912-13 exerce novamente como profesor do Instituto ourensán, se ben de camiño volverá a Alemaña, enviado polo Ministerio de Instrucción Pública español, para o estudo de diversos aspectos do desenvolvemento educativo alemán, tal como deixa constancia na súa obra La cultura alemana (Madrid, 1916), retomando alí o contacto, entre outros, co filósofo R. Eucken, un dos promotores do espiritualismo filosófico, situado baixo algunhas influencias derivadas de Fichte e de Krause, pois tamén Eloy Luís André defendía, ao contrario que Wundt, unha concepción activista da conciencia, na liña de Bergson e de W. James.
Luís André foi un notable publicista : 30 libros e moitos deles voluminosos, seis obras traducidas e unha manchea de artigos na prensa, tamén en Galicia. Entre outros: Ética española; Mentalidad alemana; La cultura alemana (1916); Educación de la Adolescencia (1916), Mentalidad española; Sistema de filosofía de los valores (1923), Elementos de Psicología (1920), Nociones de Psicología Experimental (1924), Problemas de Psicología Experimental, Ensayos de Filosofía Científica, Metodología, técnica y problemas de psicología experimental, El espíritu nuevo de la educación española; Rudimentos de derecho, e Ideario político de Espinosa. Entre as traducións hai que mencionar as realizadas sobre as obras de Wundt Introducción a la Filosofía y Sistema de Filosofía Científica ( nos anos 1911 e 1912 respectivamente), o Lexico de Filosofía de A. Bertrand (París, 1910), e a obra de H. Höffding Filósofos contemporáneos (Madrid, 1909), en traducións sempre acompañadas de introducións e notas complementarias.
Nos seus traballos son moi frecuentes as referencias á educación, á filosofía e á cultura alemana, e aos problemas educativos e pedagóxicos, sen esquecer tampoucoa cultura e a lingua de Galicia e a súa defensa. Neste caso, as súas contribucións realizáronse sobre todo mediante artigos de prensa escritos en castelán; unha publicística que reuniu na obra Galleguismo. Lucha por la personalidad nacional y la cultura (Ensayos) (Madrid, 1931): a favor do liberalismo democrático e contra o caciquismo; a favor da educación popular e da coeducación;e en defensa da conciencia nacional galega. Así se expresou en distintas ocasións e con anterioridade mesmo á IIª República nos xornais La República de Ourense e en El Pueblo Gallego de Vigo. Eloy Luís André, sen dúbida, unha figura singular.
Eloy Luís André é sobre de todo un filósofo, pero tamén un psicólogo, de singular acento; un intelectual en dominio do alemán, do inglés, do francés e do portugués; un prolífico ensaísta e tradutor; polemista, se for o caso, e sempre un intelectual atento ás correntes contemporáneas de pensamento. Alguén que no plano filosófico buscaba restaurar a especulación filosófica, tratando de superar tanto a neo- escolástica balmesiana, como unha parte dos planteamentos krausistas, facéndoo dende un enfoque entre idealista e positivista (entre os modelos neo-kantianos e Wundt), na procura do arraigamento en España dunha filosofía científica, baixo os postulados wundtianos.
No curso 1899-1900 fora pensionado pola Universidade de Salamanca para realizar estudos de filosofía en Lovaina, Bruxelas e París. En 1906 é enviado polo Goberno español a Francia, a Bélxica e a Italia, para analizar a organización dos seus respectivos Ministerios de Fomento. Xa en 1907 e en 1908 solicita bolsas da Junta de Ampliación de Estudios para estudar psicoloxía e filosofía con Wundt en Leipzig e con Paulsen en Berlín, non destacartando, en último caso, desprazouse aos EEUU para formarse co psicólogo pragmatista W. James.
No curso 1908-1909 comeza a instalar no Instituto de bacharelato de Ourense un gabinete de psicoloxía experimental, adquirindo distintos aparatos e libros, tal como se recolle na Memoria do centro. E será neste ano de 1909 cando se lle concederá unha bolsa para dirixirse a Leipzig para estudar con Wundt, sendo o primeiro español que emprenderá traballos de investigación psicolóxica nunha universidade alemana. Con Wundt elabora o informe “Relacións do traballo mental coas diferentes formas da linguaxe falada”. Desde Leipzig trasmítelle a Domingo Barnés valiosa información sobre o Instituto de Psicoloxía e de Pedagoxía Experimental fundado pola Asociación de Profesores da cidade, realiza visitas a escolas e centros de formación do profesorado do que informará ao pontevedrés e Director Xeral de Instrucción Primaria Eduardo Vincenti, segue cursos de psicoloxía filosófica e prepara a obra Mentalidad alemana (Pedagogía, filosofía y vida espiritual del pueblo alemán), entre outras tarefas intelectuais.
No curso de 1912-13 exerce novamente como profesor do Instituto ourensán, se ben de camiño volverá a Alemaña, enviado polo Ministerio de Instrucción Pública español, para o estudo de diversos aspectos do desenvolvemento educativo alemán, tal como deixa constancia na súa obra La cultura alemana (Madrid, 1916), retomando alí o contacto, entre outros, co filósofo R. Eucken, un dos promotores do espiritualismo filosófico, situado baixo algunhas influencias derivadas de Fichte e de Krause, pois tamén Eloy Luís André defendía, ao contrario que Wundt, unha concepción activista da conciencia, na liña de Bergson e de W. James.
Luís André foi un notable publicista : 30 libros e moitos deles voluminosos, seis obras traducidas e unha manchea de artigos na prensa, tamén en Galicia. Entre outros: Ética española; Mentalidad alemana; La cultura alemana (1916); Educación de la Adolescencia (1916), Mentalidad española; Sistema de filosofía de los valores (1923), Elementos de Psicología (1920), Nociones de Psicología Experimental (1924), Problemas de Psicología Experimental, Ensayos de Filosofía Científica, Metodología, técnica y problemas de psicología experimental, El espíritu nuevo de la educación española; Rudimentos de derecho, e Ideario político de Espinosa. Entre as traducións hai que mencionar as realizadas sobre as obras de Wundt Introducción a la Filosofía y Sistema de Filosofía Científica ( nos anos 1911 e 1912 respectivamente), o Lexico de Filosofía de A. Bertrand (París, 1910), e a obra de H. Höffding Filósofos contemporáneos (Madrid, 1909), en traducións sempre acompañadas de introducións e notas complementarias.
Nos seus traballos son moi frecuentes as referencias á educación, á filosofía e á cultura alemana, e aos problemas educativos e pedagóxicos, sen esquecer tampoucoa cultura e a lingua de Galicia e a súa defensa. Neste caso, as súas contribucións realizáronse sobre todo mediante artigos de prensa escritos en castelán; unha publicística que reuniu na obra Galleguismo. Lucha por la personalidad nacional y la cultura (Ensayos) (Madrid, 1931): a favor do liberalismo democrático e contra o caciquismo; a favor da educación popular e da coeducación;e en defensa da conciencia nacional galega. Así se expresou en distintas ocasións e con anterioridade mesmo á IIª República nos xornais La República de Ourense e en El Pueblo Gallego de Vigo. Eloy Luís André, sen dúbida, unha figura singular.
Como citar: Costa Rico, Antón : Eloy Luís. Publicado o 23/4/2007 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) https://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=2333. Recuperado o 29/03/2024
Referencias bibliográficas
- BLANCO, F., et al., “Eloy Luís André”, en SAIZ, M., SAIZ, P. (coords.), Personajes para una historia de la psicología en España, Pirámide, Madrid, 1996.
- CARPINTERO, H., “Eloy L. André”, en Historia de la psicología, Eudema, Madrid, 1994.
- LÓPEZ VÁZQUEZ, R., O pensamento rexeneracionista de Eloy Luís André, Centro de Investigacións Ramón Piñeiro, Santiago, 1996.