Juana Capdevielle San Martín
Madrid, 12/ 8/1905 - Monte da Gándara, 18/8/1936Autoría: Carmen Blanco
A activa e brillante intelectual republicana Juana Capdevielle, paseada en 1936
Juana Capdevielle San Martín naceu en Madrid o 12 de agosto de 1905 no seo dunha familia de pai francés. Fixo estudos de ensinanza media en Pamplona, onde destacou xa pola súa intelixencia. Con posterioridade cursou Filosofía e Letras en Madrid e entrou a formar parte do corpo de Arquiveiros e Bibliotecarios. Tamén na capital madrileña exerceu a súa profesión na Facultade de Filosofía e Letras e no Ateneo, onde potenciou a cooperación entre ambas institucións. Como bibliotecaria universitaria gozou dunha licenza de estudos para pasar catro meses en Francia, Bélxica, Suíza e Alemaña.
Foi tesoureira da Asociación de Bibliotecarios e Bibliógrafos e colaborou como vogal nos traballos de preparación do II Congreso Internacional de Bibliotecas y Bibliografía, celebrado en Madrid e Barcelona do 20 ao 30 de maio de 1935, no que ela mesma presentou un relatorio sobre as bibliotecas de hospital con intelixentes e humanitarias aportacións derivadas das súas prácticas voluntarias nese medio. Así mesmo, participou nas Primeras Jornadas Eugénicas Españolas de Genética, Eugenesia y Pedagogía Sexual, que tiveron lugar en Madrid en 1934 e contaron con intelectuais como Roberto Nóvoa Santos, Pío Baroja, Ramón J. Sender ou Hildegart. A súa conferencia versou sobre o problema do amor no ambiente universitario e nela rebateu as teorías de Nóvoa Santos e Sender, ao tempo que expuxo unha concepción do amor asentada sobre os postulados da valentía e da sinceridade, da liberdade e da consciencia que caracterizan a súa sinxela e forte personalidade.
Con esta traxectoria de muller culta e progresista, vencellada formativamente a José Ortega y Gasset, de quen foi alumna, e a María Zambrano, de quen foi compañeira de estudos, casa polo civil en Madrid o 23 de marzo de 1936 con Francisco Pérez Carballo, brillante profesor universitario e político de Izquierda Republicana. Ao mes seguinte o seu home foi nomeado gobernador civil da Coruña e o matrimonio trasladouse a Galicia.
Cando tivo lugar o levantamento militar, permaneceu xunto ao seu home ata o 20 de xullo, día en que se prepara a digna resistencia do goberno civil. Ela, debido ao seu embarazo, refúxiase na casa dos López Abente, onde a manteñen incomunicada co exterior. O 24 de xullo foi asasinado o gobernador e, con posterioridade e sen ter coñecemento do feito, chamou ao goberno civil para ter noticias súas, facilitando deste modo ao inimigo o seu enderezo baixo o engano de que a irían buscar para levala xunto ao seu marido. Así foi detida e encarcerada na Coruña. A primeiros do mes de agosto saíu do cárcere coa prohibición de permanecer na Coruña e foi recollida en Vilaboa (Culleredo), na casa do deputado de Izquierda Republicana Vitorino Veiga. Aí recibiu o 18 de agosto a orde de deportación que non lle deu tempo a cumprir, pois esa mesma noite foi buscala a Garda Civil e á mañá seguinte apareceu o seu cadáver no Km. 526 da estrada Madrid-A Coruña, no Monte da Gándara, ás aforas de Rábade (Lugo).
Obra de Juana Capdevielle
CAPDEVIELLE, Juana, "El problema del amor en el ambiente universitario" , en NOGUERA, E., HUERTA, L. (dir.), Libro de las Primeras Jornadas Eugénicas Españolas. Genética, eugenesia y pedagogía sexual, Madrid, Javier Morata, 1934, v. II, p. 274-292.
CAPDEVIELLE, Juana, "Bibliotecas de hospital" extracto. En GASCÓN GARCÍA, J. "El congrés de l´IFLA de 1935 (Madrid, Barcelona, etc.): història i textos", Revista de Biblioteconomía i Documentació, 12 (Gener-Juny 1993), p. 37-61.
Foi tesoureira da Asociación de Bibliotecarios e Bibliógrafos e colaborou como vogal nos traballos de preparación do II Congreso Internacional de Bibliotecas y Bibliografía, celebrado en Madrid e Barcelona do 20 ao 30 de maio de 1935, no que ela mesma presentou un relatorio sobre as bibliotecas de hospital con intelixentes e humanitarias aportacións derivadas das súas prácticas voluntarias nese medio. Así mesmo, participou nas Primeras Jornadas Eugénicas Españolas de Genética, Eugenesia y Pedagogía Sexual, que tiveron lugar en Madrid en 1934 e contaron con intelectuais como Roberto Nóvoa Santos, Pío Baroja, Ramón J. Sender ou Hildegart. A súa conferencia versou sobre o problema do amor no ambiente universitario e nela rebateu as teorías de Nóvoa Santos e Sender, ao tempo que expuxo unha concepción do amor asentada sobre os postulados da valentía e da sinceridade, da liberdade e da consciencia que caracterizan a súa sinxela e forte personalidade.
Con esta traxectoria de muller culta e progresista, vencellada formativamente a José Ortega y Gasset, de quen foi alumna, e a María Zambrano, de quen foi compañeira de estudos, casa polo civil en Madrid o 23 de marzo de 1936 con Francisco Pérez Carballo, brillante profesor universitario e político de Izquierda Republicana. Ao mes seguinte o seu home foi nomeado gobernador civil da Coruña e o matrimonio trasladouse a Galicia.
Cando tivo lugar o levantamento militar, permaneceu xunto ao seu home ata o 20 de xullo, día en que se prepara a digna resistencia do goberno civil. Ela, debido ao seu embarazo, refúxiase na casa dos López Abente, onde a manteñen incomunicada co exterior. O 24 de xullo foi asasinado o gobernador e, con posterioridade e sen ter coñecemento do feito, chamou ao goberno civil para ter noticias súas, facilitando deste modo ao inimigo o seu enderezo baixo o engano de que a irían buscar para levala xunto ao seu marido. Así foi detida e encarcerada na Coruña. A primeiros do mes de agosto saíu do cárcere coa prohibición de permanecer na Coruña e foi recollida en Vilaboa (Culleredo), na casa do deputado de Izquierda Republicana Vitorino Veiga. Aí recibiu o 18 de agosto a orde de deportación que non lle deu tempo a cumprir, pois esa mesma noite foi buscala a Garda Civil e á mañá seguinte apareceu o seu cadáver no Km. 526 da estrada Madrid-A Coruña, no Monte da Gándara, ás aforas de Rábade (Lugo).
Obra de Juana Capdevielle
CAPDEVIELLE, Juana, "El problema del amor en el ambiente universitario" , en NOGUERA, E., HUERTA, L. (dir.), Libro de las Primeras Jornadas Eugénicas Españolas. Genética, eugenesia y pedagogía sexual, Madrid, Javier Morata, 1934, v. II, p. 274-292.
CAPDEVIELLE, Juana, "Bibliotecas de hospital" extracto. En GASCÓN GARCÍA, J. "El congrés de l´IFLA de 1935 (Madrid, Barcelona, etc.): història i textos", Revista de Biblioteconomía i Documentació, 12 (Gener-Juny 1993), p. 37-61.
Como citar: Blanco, Carmen : Juana Capdevielle San Martín. Publicado o 1/1/2006 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=666. Recuperado o 23/09/2023
DOCUMENTACIÓN SOBRE
Poema de Claudio Rodríguez Fer
«Memorial dos foxos de Lugo», A loita continúa, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 2004.
Ligazóns de interese
Juana Capdevielle San Martín. Recuerdos personales de un aprendiz de historiador. Artigo de Ignacio Panizo Santos
[última consulta: 21/12/2021]
Asociación para a Dignificación das Vítimas do Fascismo
[última consulta: 21/12/2021]
Unión libre. Cadernos de vida e culturas
[última consulta: 21/12/2021]
Juana Capdevielle no web da Complutense de Madrid
[última consulta: 21/12/2021]