“Manuel Murguía e Rosalía de Castro tiñan un proxecto para Galicia, para a reconstrucción e a recuperación de Galicia e cando compuxo “Cantares Gallegos Rosalía sabía moi ben que estaba sentando as bases de algo que permanecería”, afirmou o profesor Xosé Ramón Barreiro Fernández -autor dunha monumental biografía de Manuel Murguía- no primeiro relatorio do congreso, “A evolución político/intelectual do matrimonio Murguía-Castro, desde os anos 60 aos anos 80 do século XIX”.

Barreiro Fernández aludiu ao espírito ”libre, independente e rompedor” de Rosalía, manifestado desde a súa mocedade ao incorporarse ás actividades do “Liceo de la Juventud”, en Compostela, onde coñecería, entre outros, a Aurelio Aguirre e ao propio Murguía, e onde entraría en contacto coas ideas do socialismo utópico e o romanticismo radical, antes de viaxar a Madrid e iniciar a súa carreira como escritora. A preocupación pola situación dos desfavorecidos e excluídos, polos emigrantes, a reafirmación da liberdade e o firme compromiso na reivindicación e na defensa da autonomía da muller foron salientadas polo conferenciante como expresións centrais da personalidade rosaliana. Nesa caracterización coincidiu tamén Catherine Davies, catedrática de Estudos Hispánicos e Latinoamericanos da University of Nottingham, quen chamou a atención sobre “o freo” que na carreira da escritora supuxeron, inevitablemente, a volta a Galicia e a crianza dos seus sete fillos. “Non pode resultar extraño que nalgún momento se sentira defraudada e deprimida ao ver frustradas non poucas ambicións persoais”, dixo a destacada galicianista e rosalianista británica.

A primeira sesión do congreso, coordinada por María do Cebreiro Rábade, e dedicada a analizar a figura de Rosalía “ante os procesos de cambio social e cultural do século XIX”, abordou tamén a posición analítica e crítica rosaliana ante os discursos científicos e as novidades tecnolóxicas. Unha mesa redonda c oordinada por Francisco Díaz-Fierros, vicepresidente do CCG, abordou ese tema coas contribucións das profesoras Mari Lires (Universidade de Vigo), Mirta Suquet (Universidade de Santiago) e Margarita García Candeira (Universidade de Huelva).

Sobre “Rosalía e América” falaron a xa citada Catherine Davies e Pilar Cagiao, profesora de Historia de América da Universidade de Santiago e, finalmente, Henrique Monteagudo e Carme Hermida (Universidade de Santiago), Goretti Sanmartín (Universidade da Coruña) e Xosé A. Fernández Salgado (Universidade de Vigo) reflexionaron e debatiron sobre “Usos e ideas sobre a lingua galega de Rosalía”.

A segunda sesión do congreso terá lugar, tamén no Consello da Cultura Galega en xornadas de mañá e tarde, o vindeiro 21 de marzo baixo o lema “Do privado ao público: a configuración da Rosalía escritora” e será coordinada por Dolores Vilavedra, profesora de Literatura Galega da Universidade de Santiago de Compostela.