Historias de ida e volta: As asociacións microterritoriais da emigración galega en Cuba:
A música como elemento de unión e de identidade cultural: a Rondalla Ferrolana, A Habana, 1908
Na primeira década do século XX comezaron a agromar numerosas asociacións étnicas de implantación localista. Os emigrantes da comarca de Ferrol residentes na Habana comezaron a reunirse para organizar actividades festivas e culturais coa música como elemento definidor. Formaron unha rondalla que realizou numerosas actuacións no seo da colectividade galega da capital cubana. O 14 de xuño de 1909 os seus integrantes decidiron constituír unha asociación baixo a denominación de Ferrol y su Comarca, coa finalidade de crear e manter centros de ensino en cada un dos concellos da comarca. Este ambicioso obxectivo tivo que moderarse, e só temos constancia dos seus numerosos envíos de cartos para a construción dunha escola con todos os adiantos hixiénicos e educativos en Moeche. Foi dedicada ao ensino primario e chegou a contar no ano da súa inauguración, 1920, con 60 alumnos, que recibían un plan didáctico baseado nas máis modernas teorías pedagóxicas.
