Jesús Bal y Gay

Autoría: Carlos Villanueva

DOI: 10.17075/adg.2021.23712

A renovación estética e vangardista: Galicia ollando a Europa

Jesús Bal y Gay, fillo de Concepción Gay Núñez e de Jesús Bal Roca, naturais de Santo Estevo de Uriz (Begonte), naceu en Lugo o 23 de xuño de 1905 recibindo no rexistro o nome de Jesús María, Luís e Carmelo. O seu pai, emigrante en Cuba dende os catorce anos ata os trinta e nove, regresa a Galicia e instálase na cidade de Lugo, na Ronda de Castilla, onde rexentará o negocio coñecido como Almacén de Vinos y Cereales. Alí convivirían os tres fillos do matrimonio: Luís, Carmen e Jesús, a quen a familia chamaba “Suso”.

A súa incursión na música débese a Mercedes Cornide e María Mota, que impartían clases de piano á súa irmá; ampliaría estudos de harmonía con Cándido Sanz, músico maior do Rexemento de Zamora n.º 8, e co mestre de capela da catedral de Lugo, Antonio Tapies. En paralelo, e en íntima relación co círculo literario de Lugo, Jesús amosa unha ceda vocación literaria, xestada en faladoiros cos irmáns Correa Calderón, Otero Espasandín ou Alejo Madarro. Tamén nos fala nas súas memorias do seu adiantado descubrimento de Rubén Darío, Antonio Machado, Azorín ou Valle Inclán, e da súa devoción polos ensaios de Ortega y Gasset. Os gustos musicais orientábaos cara a Albéniz, Falla, Granados, Mussorgsky ou Debussy.

Vida universitaria
En 1921 solicita o ingreso na facultade de Filosofía e Letras de Santiago de Compostela, sen chegar a matricularse, orientando a súa preferencia cara ás ciencias. En 1922 trasládase a Madrid a estudar unha enxeñería e, dous anos máis tarde, Medicina. Porén, os seus escritos daqueles anos diríxense máis ao ambiente teatral e literario da capital, ás súas lecturas ao piano de partituras variadas, ou á asistencia fiel aos concertos da Filharmónica no Price ou da Sinfónica no Teatro Real.

Os retornos vacacionais a Lugo e o prestixioso círculo literario de Madrid que frecuentaba, lévano a colaborar no lanzamento da revista Ronsel, en 1924, coa que verá a luz o seu ensaio Hacia el ballet gallego, un novo referente da senda que a música debería tomar en Galicia siguindo as liñas trazadas por Falla e polos ballets rusos, cun estilo de linguaxe agresiva, vital e vangardista que practicaría como correspondente en El Pueblo Gallego de Vigo.

A incorporación, en 1925, á Residencia de Estudiantes de Madrid supúxolle un paso máis no seu posicionamento como crítico musical e literario, o afastamento da carreira de Medicina e a súa aproximación á procura de cancións populares en Galicia ou en Estremadura, que o levarían en 1928 a ser aceptado no Centro de Estudios Históricos que dirixía Menéndez Pidal. En calquera caso, o seu crecemento intelectual e a súa propia autoestima aumentarían co contacto e a amizade dos principais intelectuais galegos do seu tempo: Maside, García Sabell, Otero Pedrayo ou Villar Ponte, o que lle supuxo o ingreso, en 1927, no Seminario de Estudos Galegos.

Rosa García Ascot e a súa marcha a Cambridge
O papel xogado como responsable de eventos culturais da Residencia de Estudiantes e a súa entrada no Centro de Estudios Históricos engadíronlle profundidade ao currículo de Jesús Bal, enriquecéndoo ao casar con Rosa García Ascot, discípula de Manuel de Falla e pianista de gran prestixio dentro do Grupo de los 8, núcleo da nova vangarda madrileña. O seu crecente prestixio coma investigador podería explicar a invitación da Universidade de Cambridge para exercer durante tres anos (1935-1938) como lector de literatura española, presentado polo hispanista John B. Trend, biógrafo de Falla e amigo do matrimonio. Os temas a desenvolver en Cambridge estaban relacionados coa literatura medieval e o Século de Ouro e supoñerían, ademais, o recoñecemento e o afondamento en estudos musicolóxicos: sobre cancioneiros do Renacemento, notación antiga ou sobre a música popular e, todo isto, arroupado polo gran papel, como pianista e divulgadora de Falla en Inglaterra, de Rosa García Ascot.

México e un exilio non asimilado
O alzamento militar de 1936 colleu ao matrimonio en pleno período vacacional en Galicia. Jesús –dinos– debendo retomar as súas clases en Cambridge, parte dende Vigo, algo que el nunca considerou coma unha fuxida, senón unha simple peripecia laboral. En 1938, invitado pola Casa de España en México xunto con outros dez prestixiosos intelectuais españois, tampouco chegaría a considerar a súa estadía alí como un exilio, senón como un traslado voluntario, alleo ao conflito político.

Jesús dedicarase naqueles primeiros anos mexicanos á difusión das técnicas de captación e divulgación do folclore, ou á edición do Cancionero de Upsala (1940) e, por suposto, ás súas tarefas de crítico musical de El Universal e de Radio UNAM, compaxinando traballos didácticos con outros académicos no Instituto de Bellas Artes (INBA), creado por Carlos Chávez, no que Jesús Bal foi parte importante: como investigador ou integrado no grupo/revista Nuestra Música, primeira liña dunha vanguarda universalista na que participou con Carlos Chávez, Rodolfo Halffter, Adolfo Salazar e outros, así como apoiando á Editora Mexicana de Música, creada polo grupo para a difusión da obra dos seus asociados.

Foron anos de moita actividade: como xornalista, docente universitario, conferenciante, xestor e, dalgún xeito, portavoz do grupo Nuestra Música; e tamén como compositor, unha actividade que ata aquel momento quedara restrinxida á partitura para voz e piano sobre poemas de Luis Amado Carballo. A súa relación con Carlos Chávez e a necesidade de estrear obra nova, levárono a ir incrementando o seu catálogo con pezas de cámara, voz e piano, coro, piano só ou orquestra, unha produción que gozou de recoñecemento xeral e que, como conta o propio Bal, foi valorada e ata supervisada por Igor Stravinsky, autor aclamado e moi presente en México durante aqueles anos.

Non nos sorprende que en 1955 Jesús e Rosita se fixesen cargo dunha galería de arte –Diana, na rúa Reforma- que se convertería nun centro de reunión, de exposición da vangarda pictórica, musical e literaria, ademais de vender materiais de pintura, libros e discos. Foi época, tamén, de notables monografías e ensaios da súa autoría, como Chopin (1959), Tientos (1960), Debussy (1962), entre outros, que alcanzaron unha gran difusión.

O retorno a España
Jesús Bal e Rosa García Ascot regresaron a España en 1965, sen advertir ás persoas achegadas de que sería unha viaxe sen regreso. Establecéronse en Madrid e a súa actividade reduciríase aos faladoiros lucenses, nos que o matrimonio era arroupado e moi querido polos intelectuais locais do momento: Álvaro Gil, Fernández de la Vega, Trapero Pardo, Gallego Tato, Varela de Vega ou Juan Soto, entre outros, que contribuirían a enxalzar a figura de Bal y Gay, acrecentándose o mito coa publicación do Cancionero Gallego, de Torner & Bal, proxecto anterior á súa marcha a México e que sería editado por Filgueira Valverde en 1974; ou coas súas memorias que, ao coidado de Antonio Buján, viron a luz en 1990 co título Nuestros trabajos y nuestros días. Finalmente todo foron homenaxes, recoñecementos, estrea das súas obras mexicanas, etc., fronte ao progresivo illamento do matrimonio na casa do Paseo da Habana ou, ao cabo, nunha residencia de maiores de Torrelaguna (Madrid), onde Jesús falecería o 3 de marzo de 1993 e Rosita nove anos máis tarde.

Bibliografía

Xornadas sobre Bal y Gay (2003): Xornadas sobre Bal y Gay: actas das xornadas realizadas pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Lugo, os días 9 e 10 de maio de 2003. Lugo: Consellería de Cultura, Xunta de Galicia.
Arias Bal, Javier (2001): Jesús Bal y Gay. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Promoción Cultural, Xunta de Galicia.
Bal y Gay, Jesús (1924): Hacia el ballet Gallego. Lugo: Ronsel.
Bal y Gay, J. e García Ascot, R. (1990): Nuestros trabajos y nuestros días. Transc. Antonio Buján. Madrid: Fundación Banco Exterior.
Carredano, Consuelo e Villanueva, Carlos (2017): Manuel de Falla en el imaginario de dos músicos exiliados: Adolfo Salazar y Jesús Bal y Gay. Ciudad de México: El Colegio de México.
Fernández, Rosa M.ª (2005): Bal y Gay: o seu pensamento antes de 1933. Sada (A Coruña): Ediciós do Castro.
Fondo Bal y Gay. Madrid: Residencia de Estudiantes.
Villanueva, Carlos (ed.) (2005): Jesús Bal y Gay. Tientos y silencios (1905-1993). Madrid: Residencia de Estudiantes; Santiago de Compostela: Universidad.
Villanueva, Carlos (2007): «El cancionero que fue y el que pudo haber sido». En Villanueva, C. (coord.): Cancionero Gallego de E. Martínez Torner y Jesús Bal y Gay. A Coruña: Fundación Barrié; p. 11-81.

Como citar: Villanueva, Carlos : Jesús Bal y Gay. Publicado o 5/7/2021 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=271. Recuperado o 27/03/2023

Jesús Bal y Gay

Autoría: Carlos Villanueva

DOI: 10.17075/adg.2021.23712

A renovación estética e vangardista: Galicia ollando a Europa

Jesús Bal y Gay, fillo de Concepción Gay Núñez e de Jesús Bal Roca, naturais de Santo Estevo de Uriz (Begonte), naceu en Lugo o 23 de xuño de 1905 recibindo no rexistro o nome de Jesús María, Luís e Carmelo. O seu pai, emigrante en Cuba dende os catorce anos ata os trinta e nove, regresa a Galicia e instálase na cidade de Lugo, na Ronda de Castilla, onde rexentará o negocio coñecido como Almacén de Vinos y Cereales. Alí convivirían os tres fillos do matrimonio: Luís, Carmen e Jesús, a quen a familia chamaba “Suso”.

A súa incursión na música débese a Mercedes Cornide e María Mota, que impartían clases de piano á súa irmá; ampliaría estudos de harmonía con Cándido Sanz, músico maior do Rexemento de Zamora n.º 8, e co mestre de capela da catedral de Lugo, Antonio Tapies. En paralelo, e en íntima relación co círculo literario de Lugo, Jesús amosa unha ceda vocación literaria, xestada en faladoiros cos irmáns Correa Calderón, Otero Espasandín ou Alejo Madarro. Tamén nos fala nas súas memorias do seu adiantado descubrimento de Rubén Darío, Antonio Machado, Azorín ou Valle Inclán, e da súa devoción polos ensaios de Ortega y Gasset. Os gustos musicais orientábaos cara a Albéniz, Falla, Granados, Mussorgsky ou Debussy.

Vida universitaria
En 1921 solicita o ingreso na facultade de Filosofía e Letras de Santiago de Compostela, sen chegar a matricularse, orientando a súa preferencia cara ás ciencias. En 1922 trasládase a Madrid a estudar unha enxeñería e, dous anos máis tarde, Medicina. Porén, os seus escritos daqueles anos diríxense máis ao ambiente teatral e literario da capital, ás súas lecturas ao piano de partituras variadas, ou á asistencia fiel aos concertos da Filharmónica no Price ou da Sinfónica no Teatro Real.

Os retornos vacacionais a Lugo e o prestixioso círculo literario de Madrid que frecuentaba, lévano a colaborar no lanzamento da revista Ronsel, en 1924, coa que verá a luz o seu ensaio Hacia el ballet gallego, un novo referente da senda que a música debería tomar en Galicia siguindo as liñas trazadas por Falla e polos ballets rusos, cun estilo de linguaxe agresiva, vital e vangardista que practicaría como correspondente en El Pueblo Gallego de Vigo.

A incorporación, en 1925, á Residencia de Estudiantes de Madrid supúxolle un paso máis no seu posicionamento como crítico musical e literario, o afastamento da carreira de Medicina e a súa aproximación á procura de cancións populares en Galicia ou en Estremadura, que o levarían en 1928 a ser aceptado no Centro de Estudios Históricos que dirixía Menéndez Pidal. En calquera caso, o seu crecemento intelectual e a súa propia autoestima aumentarían co contacto e a amizade dos principais intelectuais galegos do seu tempo: Maside, García Sabell, Otero Pedrayo ou Villar Ponte, o que lle supuxo o ingreso, en 1927, no Seminario de Estudos Galegos.

Rosa García Ascot e a súa marcha a Cambridge
O papel xogado como responsable de eventos culturais da Residencia de Estudiantes e a súa entrada no Centro de Estudios Históricos engadíronlle profundidade ao currículo de Jesús Bal, enriquecéndoo ao casar con Rosa García Ascot, discípula de Manuel de Falla e pianista de gran prestixio dentro do Grupo de los 8, núcleo da nova vangarda madrileña. O seu crecente prestixio coma investigador podería explicar a invitación da Universidade de Cambridge para exercer durante tres anos (1935-1938) como lector de literatura española, presentado polo hispanista John B. Trend, biógrafo de Falla e amigo do matrimonio. Os temas a desenvolver en Cambridge estaban relacionados coa literatura medieval e o Século de Ouro e supoñerían, ademais, o recoñecemento e o afondamento en estudos musicolóxicos: sobre cancioneiros do Renacemento, notación antiga ou sobre a música popular e, todo isto, arroupado polo gran papel, como pianista e divulgadora de Falla en Inglaterra, de Rosa García Ascot.

México e un exilio non asimilado
O alzamento militar de 1936 colleu ao matrimonio en pleno período vacacional en Galicia. Jesús –dinos– debendo retomar as súas clases en Cambridge, parte dende Vigo, algo que el nunca considerou coma unha fuxida, senón unha simple peripecia laboral. En 1938, invitado pola Casa de España en México xunto con outros dez prestixiosos intelectuais españois, tampouco chegaría a considerar a súa estadía alí como un exilio, senón como un traslado voluntario, alleo ao conflito político.

Jesús dedicarase naqueles primeiros anos mexicanos á difusión das técnicas de captación e divulgación do folclore, ou á edición do Cancionero de Upsala (1940) e, por suposto, ás súas tarefas de crítico musical de El Universal e de Radio UNAM, compaxinando traballos didácticos con outros académicos no Instituto de Bellas Artes (INBA), creado por Carlos Chávez, no que Jesús Bal foi parte importante: como investigador ou integrado no grupo/revista Nuestra Música, primeira liña dunha vanguarda universalista na que participou con Carlos Chávez, Rodolfo Halffter, Adolfo Salazar e outros, así como apoiando á Editora Mexicana de Música, creada polo grupo para a difusión da obra dos seus asociados.

Foron anos de moita actividade: como xornalista, docente universitario, conferenciante, xestor e, dalgún xeito, portavoz do grupo Nuestra Música; e tamén como compositor, unha actividade que ata aquel momento quedara restrinxida á partitura para voz e piano sobre poemas de Luis Amado Carballo. A súa relación con Carlos Chávez e a necesidade de estrear obra nova, levárono a ir incrementando o seu catálogo con pezas de cámara, voz e piano, coro, piano só ou orquestra, unha produción que gozou de recoñecemento xeral e que, como conta o propio Bal, foi valorada e ata supervisada por Igor Stravinsky, autor aclamado e moi presente en México durante aqueles anos.

Non nos sorprende que en 1955 Jesús e Rosita se fixesen cargo dunha galería de arte –Diana, na rúa Reforma- que se convertería nun centro de reunión, de exposición da vangarda pictórica, musical e literaria, ademais de vender materiais de pintura, libros e discos. Foi época, tamén, de notables monografías e ensaios da súa autoría, como Chopin (1959), Tientos (1960), Debussy (1962), entre outros, que alcanzaron unha gran difusión.

O retorno a España
Jesús Bal e Rosa García Ascot regresaron a España en 1965, sen advertir ás persoas achegadas de que sería unha viaxe sen regreso. Establecéronse en Madrid e a súa actividade reduciríase aos faladoiros lucenses, nos que o matrimonio era arroupado e moi querido polos intelectuais locais do momento: Álvaro Gil, Fernández de la Vega, Trapero Pardo, Gallego Tato, Varela de Vega ou Juan Soto, entre outros, que contribuirían a enxalzar a figura de Bal y Gay, acrecentándose o mito coa publicación do Cancionero Gallego, de Torner & Bal, proxecto anterior á súa marcha a México e que sería editado por Filgueira Valverde en 1974; ou coas súas memorias que, ao coidado de Antonio Buján, viron a luz en 1990 co título Nuestros trabajos y nuestros días. Finalmente todo foron homenaxes, recoñecementos, estrea das súas obras mexicanas, etc., fronte ao progresivo illamento do matrimonio na casa do Paseo da Habana ou, ao cabo, nunha residencia de maiores de Torrelaguna (Madrid), onde Jesús falecería o 3 de marzo de 1993 e Rosita nove anos máis tarde.

Bibliografía

Xornadas sobre Bal y Gay (2003): Xornadas sobre Bal y Gay: actas das xornadas realizadas pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Lugo, os días 9 e 10 de maio de 2003. Lugo: Consellería de Cultura, Xunta de Galicia.
Arias Bal, Javier (2001): Jesús Bal y Gay. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Promoción Cultural, Xunta de Galicia.
Bal y Gay, Jesús (1924): Hacia el ballet Gallego. Lugo: Ronsel.
Bal y Gay, J. e García Ascot, R. (1990): Nuestros trabajos y nuestros días. Transc. Antonio Buján. Madrid: Fundación Banco Exterior.
Carredano, Consuelo e Villanueva, Carlos (2017): Manuel de Falla en el imaginario de dos músicos exiliados: Adolfo Salazar y Jesús Bal y Gay. Ciudad de México: El Colegio de México.
Fernández, Rosa M.ª (2005): Bal y Gay: o seu pensamento antes de 1933. Sada (A Coruña): Ediciós do Castro.
Fondo Bal y Gay. Madrid: Residencia de Estudiantes.
Villanueva, Carlos (ed.) (2005): Jesús Bal y Gay. Tientos y silencios (1905-1993). Madrid: Residencia de Estudiantes; Santiago de Compostela: Universidad.
Villanueva, Carlos (2007): «El cancionero que fue y el que pudo haber sido». En Villanueva, C. (coord.): Cancionero Gallego de E. Martínez Torner y Jesús Bal y Gay. A Coruña: Fundación Barrié; p. 11-81.

Como citar: Villanueva, Carlos : Jesús Bal y Gay. Publicado o 5/7/2021 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=271. Recuperado o 27/03/2023

DOCUMENTACIÓN DE

Fragmento de Seis piezas para canto e piano encol de versos de Amado Carballo, publicado na revista Nós

Fonte: Bal y Gay, Jesús: «Epifanía», Nós, n.º 97 (15 de xaneiro de 1932), p. 2-3

Artigo de Jesús Bal na revista Nós, publicado en 1926, sobre a situación da música galega

Fonte: Bal y Gay, Jesús: «O momento actual da música galega», Nós, n.º 29 (15 de maio de 1926), p. 2-4

«Marginales: Suárez Couto o el buen camino», artigo de Bal y Gay publicado no xornal vigués El Pueblo Gallego o 22 de maio de 1925

Fonte: El Pueblo Gallego, Vigo, (22 de maio de 1925), p. 5

Ligazóns de interese

Documental da TVE que narra a vida do compositor e musicólogo Jesús Bal y Gay

Fonte: https://www.youtube.com/watch?v=0cYiqD9R_FA

Epístolas de

Carta de Bal Gay a Paz Andrade. 1955

México D. F., 13 de enero de 1955



Querido Valentín:

Perdona por el retraso en escribirte y enviarte la foto, pero ha sido una temporada de verdadera locura en cuanto a trabajo, gripes y demás.
¿Qué tal de viaje? ¿Cómo encontraste a los tuyos y a nuestros amigos comunes? Espero que bien.
Rosita y yo recordamos con placer las horas que hemos pasado contigo y estamos deseando que pronto se repitan.
Muy feliz año para todos y un saludo cordial de Rosita y mío para tu mujer.

Te abraza

Jesús

Carta de Paz Andrade a Bal Gay. 1955

[Bogotá] 20 mayo 1955


Sr. D. Jesús Bal y Gay
Constantinopla, 20, Dptº 9
México D. F.


Querido Jesús:

Hace meses que estoy para escribirte desde esta tierra bolivariana en que vengo trabajando desde hace tres. El exceso de labor y movimiento, por un lado, y la carencia de algunas noticias que quisiera transmitirte, por otro, demoraron el cumplimiento de propósito tan grato.
Ante todo quiero informarte de que, si bien se ha recibido tu retrato, además de las notas interesadas, para preparar el trabajo destinado a Galicia Emigrante, en cambio, nada me ha enviado nuestro gran Arturo Souto. A base del binomio se había pensado en escribir el artículo, pero lo cierto es que del pintor nada he vuelto a saber, ni siquiera de si se trasladó a Galicia, como pensaba.
En la espera de ese envío, también he perdido el hilo de la Revista. Aunque le he escrito a Seoane, y con más frecuencia a Núñez Búa, desconozco si actualmente se publica. Supongo que si, pero no sería extraño que hubiera sufrido alguna interrupción en su curso, cuya continuidad es siempre dificil de asegurar. Espero que esta pequeña incognita se aclare, y en caso afirmativo, volveré sobre el asunto, con Souto o sin Souto.
El Centro Gallego de Buenos Aires, con una ilustración de Arturo, y otra de Maside, Seoane, Colmeiro y Torres, ha editado el Pranto Matricial que os he leido ahí hace unos meses. No he visto más ejemplares que uno, y me anuncian la remisión de 20. Si llegan a mi poder, os enviaré algunos a los amigos de la ciudad de los palacios.
Pienso permanecer en Colombia hasta el 10 de junio aproximadamente. Tenía la ilusión de hacer el regreso por México, pero lo juzgo ya muy difícil. No sé si la misión jurídico-económico pesquera a que estoy dando cima, me obligará a volver fugazmente por aquí dentro de meses. Entonces, como traería necesariamente a mi mujer, también necesariamente le proporcionaría el placer de conoceros y conocer México.
¿Qué ha pasado con el Patronato?. Nuestros amigos Dopico y Rañó, como andan?
Haz presente a tu esposa, de la que conservo un inolvidable recuerdo, y a la que deseamos tener pronto contigo en Galicia, nuestro saludo más cordial, y recibe un efusivo abrazo de tu siempre incondicional

V. PAZ-ANDRADE

Carta de Bal Gay a Paz Andrade. 1966

Madrid, 14 de marzo de 1966


Muy querido Valentín:

Una hija de Francisco Alfonso Burón –gran amigo y compañero mío en la Residencia de Estudiantes– se casó hace poco con el ingeniero industrial José Luís de Lara, que trabaja en ésa en una compañía holandesa, creo que pesquera. Se trata de una pareja encantadora que os gustaría conocer, y a ellos les vendrá muy bien conoceros a vosotros, pues, como nuevos en Vigo, no creo que tengan ahí muchas amistades. Por eso hoy les escribo para que se pongan en contacto con vosotros. Para nosotros será una gran satisfacción que hagáis amistad los cuatro, como esperamos fundadamente, dada la cordialidad que os caracteriza a unos y otros.
Ni Rosita ni yo olvidamos las horas gratísimas que hemos pasado con vosotros el último verano. ¿Cuándo os veremos? ¿Es que no venís nunca por aquí y tendremos que aguardar al verano próximo para echar una parrafada? Si venís, telefoneadnos en seguida. Nuestro número es el 259-21-06, pero no está a nuestro nombre en la Guía y por eso te lo doy aquí.
No tengo hasta ahora ninguna noticia de Cunqueiro, que cuando lo encontré yendo contigo me habló de una posible colaboración mía para el Faro. Si lo ves, dile que estoy esperando sus noticias.
Rosita os envía a los dos abrazos muy cariñosos, a los que habréis de sumar los de vuestro sincero amigo

Jesús Bal


Rosita me encarge que envíe también muchos besos para los dos perritos.

Audios

Jesús Bal y Gay: Concerto Grosso. I, 1951. 5,05 min

Jesús Bal y Gay: Concerto Grosso. II, 1951. 5,19 min

Jesús Bal y Gay: Concerto Grosso. III. 1951. 3,20 min

Publicacións periódicas

Galicia [Montevideo 1929-30] (1929-1930) .

Cultura Gallega - Información - Noticias

Opinión Gallega (1945-) .

Compostela (1967-1967) .

Revista de Galicia

Artigos Jesús Bal y Gay

BAL Y GAY, J. (12/1930) La galleguización más honda. Galicia [Bs As 1930]. (184), 8.

Ver artigo Fonte da dixitalización: Arquivo da Emigración Galega. Consello da Cultura Galega;

BAL Y GAY, J. (5/1944) Panorama de la música popular gallega. Acción Gallega. 2ª (8), 2.

Ver artigo Fonte da dixitalización: Arquivo da Emigración Galega. Consello da Cultura Galega;

BAL Y GAY, J. (5/1944) Panorama de la música popular gallega (continuación). Acción Gallega. 2ª (9), 3.

Ver artigo Fonte da dixitalización: Arquivo da Emigración Galega. Consello da Cultura Galega;