María Mariño
Noia (A Coruña), 8/ 6/1907 - Parada do Courel (Lugo), 19/5/1967Autoría: Ana Romaní
Dinamiteira da Fala. Unha desas creacións insólitas da literatura galega
Naceu en Noia no ano 1907. Filla de Xosé María Mariño e Filomena Carou, era a cuarta de cinco irmáns. A súa infancia e xuventude nesta localidade están marcadas polas dificultades económicas da familia, uns anos —poucos— de escola e logo traballa como costureira polas casas. As amigas lémbrana como unha persoa estraña e solitaria. O traslado a Escarabote (Boiro), onde unha tía súa traballaba de cociñeira no Pazo de Goián, que tiña unha boa biblioteca, permítelle o acceso a algunhas lecturas. Ese descoñecemento da cultura libresca é un dos aspectos subliñados por Uxío Novoneyra, ao insistir na orixinalidade da súa escrita.
Casa en Boiro co mestre Roberto Posse Carballido e despois dun breve período de tempo no País Vasco regresan a Galicia.
Trala morte do seu único fillo ao mes e medio de nacer, instálanse, por motivos de traballo, primeiro en Romeor do Courel e logo en Parada, a onde se trasladan por consello médico a causa da depresión nerviosa que sofre a escritora. Neste lugar pasará María Mariño o resto da súa vida, fai algunha viaxe a Noia e Monforte e as vacacións nos últimos anos na cidade da Coruña. No Courel coñece a Uxío Novoneyra, quen promove a publicación do seu primeiro libro. Palabra no Tempo edítase no ano 1963 na colección "Tesos Cumes" da editorial Celta. No prólogo Ramón Otero Pedrayo saúda a "revelación dunha intimidade impresionante do ego da escritora cas cousas, de un desvelamento e senso tráxico do ser do tempo na serra". María Mariño comezara a escribir seis anos antes, primeiro en castelán, logo en galego.
Sen apenas relacións no mundo literario, o illamento e a marxinalidade que caracterizou en moitas ocasións o labor creativo das mulleres condicionou a recepción da súa obra, mesmo chegou a suscitar nalgún momento dúbidas sobre a súa existencia e a autoría dos poemas. Creación singular no contexto da literatura galega, a escrita de María Mariño non obedece ás normas, a súa é unha poética crebada que tensa e racha a lingua á procura da voz que exprese ese "raro e valiosísimo mundo escuro" que, en palabras de Xosé Luís Méndez Ferrín, constitúe a súa obra.
Habería que agardar 27 anos desde a publicación de Palabra no Tempo para que se dese a coñecer o seu segundo libro; unha edición promovida por Uxío Novoneyra e Antón Avilés de Taramancos e publicada polo Concello de Noia. No volume Verba que comeza recóllese unha ampla mostra dos poemas escritos por María Mariño no último ano da súa vida, enferma xa de leucemia. Antes, de acordo cos datos facilitados por Uxío Novoneyra, escribira dúas obras en castelán que non se coñecen: "Los años pobres. Memoria de guerra e postguerra" e "Más allá del tiempo". No ano 1994 Edicións Xerais publica a Obra Completa.
Unha poética radicalmente intimista e unha linguaxe rupturista caracterizan, segundo Carme Blanco, estudosa da súa obra, a escrita de María Mariño. Unha personalidade literaria que se sitúa nas marxes do canónico no seu tempo. A súa figura suscitou e segue a suscitar interpretacións diversas. Unha mirada embazada durante moito tempo polo descoñecemento da súa vida e a desconfianza do proceso de escrita da súa obra.
Os seus restos mortais repousan no cemiterio de Seoane do Courel.
Obra de María Mariño
MARIÑO, María: Palabra no Tempo , Editorial Celta, 1963.
MARIÑO, María: Verba que comeza, Concello de Noia, 1990.
MARIÑO, María: Obra Completa, Edicions Xerais, 1994.
MARIÑO, María: Más allá del tiempo, Alvarellos editora, 2007.
Como citar: Romaní, Ana : María Mariño. Publicado o 1/1/2006 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) https://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=2424. Recuperado o 14/05/2025
DOCUMENTACIÓN DE
María Mariño, poemas. Ver Documento
Unha selección de poemas a partir de:
«María Mariño: Obra completa». Edición de Victoria Sanjurjo Fernández. Biblioteca das Letras Galegas. Ed. Xerais. 1994
Sección de Filosofía e Pensamento
Comisión Técnica de Xénero
Consello da Cultura Galega
Chan da escola. Ver Documento
Documento atopado por A. Q. na escola de Parada do Courel
DOCUMENTACIÓN SOBRE
PENA PRESAS, Montse: «Letras galegas ‘María Mariño’. Unha análise da recepción da obra da poeta», Lectora, nº14 (2008), p. 269-284.. Ver Documento
Fonte: http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=3102673 [data de descarga 15/12/2009]
Ana Romaní: discurso «María Mariño Soberana». Ver Documento. Artigo
Discurso pronunciado por Ana Romaní na presentación do libro de María Mariño Más allá del tiempo o 12 de abril de 2007
«María Marriño Carou, noiesa do Courel. Dinamitera da fala». Ver Documento
Artigo de Uxío Novoneira publicado en A Nosa Terra (14-17 de maio de 1982).
«La poesía de María Mariño». Ver Documento
Artigo de Miguel González Garces publicado en Artes y letras, La Voz de Galicia o 16 de agosto de 1970.
«María Mariño ha muerto». Ver Documento
Artigo de Uxío Novoneyra.
Fonte: La Voz de Galicia o 11 de xuño de 1967.
«María Mariño. Invención de Novoneira». Ver Documento
Artigo de Raimundo G. Borobó publicado en La Noche, El Correo Gallego o 16 de marzo de 1961.
Fonte: Biblioteca Xeral da Universidade de Santiago de Compostela.
Artigo de Xandra Santos sobre a lingua de María Mariño. Ver Documento. Artigo
Ana Romaní: «Ter de castiñeiro». Sen patróns.. Ver Documento. Artigo
Artigo de Ana Romaní sobre a obra de María Mariño
Carmen Blanco: «Unha elexía a María Mariño». Ver Documento. Artigo
Artigo de Carmen Blanco
María Mariño e o seu tempo: Cronoloxía bioliteraria. Ver Documento. Contexto
Cronoloxía bioliteraria de María Mariño e o seu tempo
«Grave silencio henchido». Ver Documento
Artigo de Anxel Fole entorno á publicación do libro de María Mariño Palabra no tempo. Publicado en Hoja del lunes de Lugo o 30 de decembro de 1963.
«A poesía de María Mariño. Un idioma novo». Ver Documento
Artigo de Xosé Luis Méndez Ferrín publicado en La noche o 25 de febreiro de 1965.
Méndez Ferrín. Ver Documento
Artigo de Xosé Luis Méndez Ferrín
«A poesía de María Mariño. Un camiño novo». Artigo de Xosé Luis Méndez Ferrín publicado en La noche o 2 de marzo de 1965
«Maruja». Ver Documento
Artigo de Victoria Armesto publicado en La Voz de Galicia en outubro de 1970.
Publicar na Madurez. Ver Documento. Artigo
Segundo as informacións de Uxío Novoneyra, María Mariño comezou a escribir con 50 anos e publicou o seu primeiro libro aos 56. ¿Ten iso importancia?¿De que maneira esa cronoloxía creativa é relevante na lectura da súa obra poética? ¿E hoxe?¿cantas escritoras seguiron o mesmo camiño de publicar na madurez? Desde a Comisión Técnica de Xénero propuxémoslle a algunhas delas facer unha reflexión ao abeiro da figura de María Mariño. Luz Fandiño, María Xosé Queizán, Marilar Aleixandre, Marica Campo, Pilar Beiro e Eva Veiga aceptaron o convite. O resultado é este dosier.
O declive da civilización labrega por Julia Varela. Ver Documento. Contexto
Aproximación ao contexto social e cultural de María Mariño.
«O misterio María Mariño». Ver Documento. Artigo
Artigo de Carmen Blanco.
«Novononeyra/Mariño: Poéticas da amizade». Ver Documento. Artigo
Artigo de María do Cebreiro Rábade Villar.
Ligazóns de interese
O fío de Penélope. O novelo de María Mariño
Ligazón de interese
María Xosé Agra Romero fai unha achega a María Mariño e os seus vínculos e relacións no portal do CCG
[última consulta: 21-10-2022]
51 páxinas das nosas Letras
Catálogo da exposición organizada polo Parlamento de Galicia en 2013 para conmemorar o 50 aniversario do Día das Letras Galegas
Fonte: Parlamento de Galicia
https://www.parlamentodegalicia.es/sitios/web/Publicacions/51%20paxinas%20das%20nosas%20letras.pdf [consulta: 2022-12-30]
Videos
María Mariño. A flor das raparigas en sombra
Video de Manuel Forcadela, edición non venal a cargo da Editorial Galaxia.
[última consulta: 27/12/2021]
Mulleres nas Letras. María Mariño
Vídeo didáctico (5´ 28´´) no que se ofrece un perfil biográfico e literario da escritora galega María Mariño Carou (1907-1967), a quen a Real Academia Galega dedicou en 2007 o Día das Letras Galegas. A peza forma parte da serie audiovisual Mulleres nas Letras: de onte a hoxe, creada pola Deputación da Coruña.
Audios
Vogar. Poema de María Mariño con música e voz de Uxia Senlle
Referencias bibliográficas
- BLANCO, C., Literatura Galega da muller, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 1991, p. 233-274.
- MENDÉZ FERRÍN, X.L., De Pondal a Novoneyra, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 1984, p. 95-97.
- NOVONEYRA, U., “María Mariño, noiesa do Courel.Dinamiteira da Fala”, A Nosa Terra, n.º 189-190 (1982).
- SANJURJO FERNÁNDEZ, V., “Introducción”, en MARIÑO, M., Obra completa, Maria Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 1994, p. 13-57.
- VV.AA.: “MARÍA Mariño”, Festa da Palabra Silenciada, n.º 13 (1997).
- VV.AA.: “MARÍA Mariño”, Festa da Palabra Silenciada, n.º 21 (2006).
Artigos María Mariño
MARIñO, M. (1997) [Aquí che deixo, meu peito canso, aqui] | Festa da palabra silenciada. (13), 23.
MARIñO, M. (1997) [Palpas os tempos] | Festa da palabra silenciada. (13), 24.
MARIñO, M. (1997) [Calma, amiga, calma que temén eu] | Festa da palabra silenciada. (13), 25.
MARIñO, M. (1997) [Baixa a aigua, baixa] | Festa da palabra silenciada. (13), 26-27.
MARIñO, M. (1997) [Quen me dera, amigos, que miña nai me dera hoxe unha tunda] | Festa da palabra silenciada. (13), 27.
MARIñO, M. (1997) [Tiven medo de bogar] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [Era camiño de soios en peito o que eu calaba] | Festa da palabra silenciada. (13), 23-24.
MARIñO, M. (1997) [¡Como me engañan!] | Festa da palabra silenciada. (13), 24-25.
MARIñO, M. (1997) [Son a suma total] | Festa da palabra silenciada. (13), 25-26.
MARIñO, M. (1997) Cruceiro | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) A morte | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [A saudade de quen son é un peito sin borrar] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [Sinto que me acaban] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [Eu non sei si xa pasou] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [Cousas, cousas fun lendo, cando as letras aprendía] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. (1997) [Hoxe caeume o pano que a mirada/me enturbada] | Festa da palabra silenciada. (13), 22.
MARIñO, M. BAR CENDóN, M. (2006) Cruceiro | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) A morte | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [A saudade de quen non son é un peito sen borrar] | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [Sinto que me acaban] | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [Eu non sei si xa pasou] | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [Cousas, cousas fun lendo, cando as letras aprendía] | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [Hoxe caeume o pano que a mirada me enturbaba] | Festa da palabra silenciada. (21), 54.
MARIñO, M. (2006) [Tiven medo de bogar] | Festa da palabra silenciada. (21), 54-55.
MARIñO, M. (2006) [Aquí che deixo, meu peito canso, aquí] | Festa da palabra silenciada. (21), 55.
MARIñO, M. (2006) [Era camiño de soios en peito o que eu calaba] | Festa da palabra silenciada. (21), 55.
MARIñO, M. (2006) [Palpas os tempos] | Festa da palabra silenciada. (21), 55-56.
MARIñO, M. (2006) [¡Como me engañan!] | Festa da palabra silenciada. (21), 56.
MARIñO, M. (2006) [Calma, amiga, calma que tamén eu] | Festa da palabra silenciada. (21), 56-57.
MARIñO, M. (2006) [Son a suma total] | Festa da palabra silenciada. (21), 57.
MARIñO, M. (2006) [Baixa a auga, baixa] | Festa da palabra silenciada. (21), 57-58.
MARIñO, M. (2006) [Quen me dera, amigos, que miña nai me dera hoxe unha tunda] | Festa da palabra silenciada. (21), 58.
MARIñO, M. (12/2006) Néboa longa en día rabelo vertía no sol… | Exeria. (9), 3.
