Roberto Blanco Torres

Irmandades da Fala
Documentación
Ligazóns
Audios
Artigos
Periódicas

Cuntis (Pontevedra), 18/ 3/1891 - Entrimo (Ourense), 3/10/1936

DOI: 10.17075/adg.2016.2669

Lingua Nacionalismo Política Prensa escrita

Xornalista, político e poeta

Roberto Blanco Torres naceu en 1891 no seo dunha familia de clase media na vila pontevedresa de Cuntis, onde o pai era secretario do Xulgado e a nai mestra nacional. Aos 16 anos emigrou a Cuba tras os pasos dos seus irmáns maiores. Na Habana entrou en íntimo contacto coa intelectualidade da colonia galega e a súa rica actividade societaria (Curros, Cabanillas, Antón Villar Ponte, Ángel Lázaro, Nan de Allariz, Xosé Fontenla Leal, Julio Sigüenza, Mercedes Vieito…) e desenvolveu unha precoz e constante actividade xornalística e literaria nos diversos medios da colonia.

Retornado a Galicia no verán de 1916, Blanco Torres intégrase de cheo no movemento que, da man principalmente de Antón Villar Ponte, está mutando o rexionalismo finisecular no nacionalismo. Pouco despois da fundación o 18 de maio de 1916 da primeira Hirmandade dos amigos da Fala Gallega, o 14 de novembro ve a luz A Nosa Terra. Boletín decenal. Idearium da Hirmandade da Fala en Galicia e nas colonias gallegas d’América e Portugal, en cuxa xestación Blanco Torres é un nome imprescindible.

Roberto sitúase inicialmente nunha órbita ideolóxica de clara defensa da identidade de Galicia cun rexistro terminolóxico que —boa mostra do carácter transicional da época e dos titubeos dun discurso que se busca a si propio— oscila aínda entre rexionalismo e nacionalismo. No número 72 d’A Nosa Terra, inmediatamente anterior á realización en Lugo da primeira xunta das Irmandades (17 e 18 de novembro de 1918), e baixo o titular Probremas. Novos. O rexonalismo [sic] galego, Roberto escribe: «O rexonalismo non sinifica unha escisión da España política, do Estado español, com'a cabeza d'unha entidade xeográfica cuios destinos n-o conxunto rixe; sinifica autonomía n-a vida das rexiós hasta n-as máis baixas zonas municipales, unha xuntanza das enerxías homoxéneas, a ordenación d'esforzos, o desenrrolo do xenio da raza n-as suas diversas manifestaciós, a intensificación e orientación das eficiencias propias». Pero xa o boletín 73-74 publica o manifesto da Asambleia Nazonalista de Lugo, do que Blanco Torres é un dos asinantes e que no título previo explicita que «tendo a Galicia todal-as características esenciaes de nazonalidade, nós nomeámonos, de oxe para sempre, nazonalistas galegos, xa que a verba rexionalismo non recolle todal-as aspiracións nin encerra toda a intensidade dos nosos problemas». Consonte, pois, este sentir, o propio boletín 73-74 publica un artigo de Roberto no que se muda o rexistro terminolóxico e o discurso subxacente. Baixo o titular Nazonalismo, a colaboración exsuda unha conexión entre un contundente programa ideolóxico e certos lugares comúns case folclóricos: «O enunciado do nazonalismo galego, do noso nazonalismo, fervente nas y-almas enxebres ateigadas de forza e d'amore, debera ir diante de toda Galicia, sin distinción de cras algunha […] N-o xeográfico, filosófico y-ético somos un povo, unha nacionalidade».

Roberto asiste á II Asemblea Nacionalista, que ten lugar en Compostela (7, 8 e 9 de novembro de 1918), e á III en Vigo (16, 17 e 18 de abril de 1921); a esta última, en representación, xunto con Xaime Quintanilla, da Irmandade de Ferrol. Na IV Asemblea Nacionalista (Monforte de Lemos, 18, 19 e 20 de febreiro de 1922), á que Roberto asiste en representación da prensa de Ourense pois daquela é redactor-xefe do gran xornal auriense La Zarpa, maniféstase con toda claridade a fenda do nacionalismo, larvada xa dende a primeira asemblea das Irmandades e que alicerzaba nas intensas diferenzas operativas do nacionalismo galego entre o grupo liderado por Vicente Risco, máis purista e de longo prazo, e a Irmandade da Coruña, orientada a un posibilismo pactista que no máis breve prazo debería cristalizar no autogoberno. Unha crise que, de feito, non se vai resolver ata 1931, coa fundación do Partido Galeguista.

Da reunión de Monforte xorde a Irmandade Nazonalista Galega (ING), con Risco como «conselleiro supremo», na que non ingresa a Irmandade da Coruña. Nos meses posteriores, Roberto, que é conselleiro de Publicidade da ING, promove un achegamento desta ao agrarismo de Basilio Álvarez, a quen Roberto coñece de hai anos e admira. Na V Asemblea Nacionalista (A Coruña, 18 e 19 de marzo de 1923), recoñécense oficialmente as teses de conxunción de nacionalismo e agrarismo propugnadas por Roberto. Porén, todos estes movementos ficarán en suspenso pola chegada da ditadura de Primo de Rivera, en setembro de 1923.

Roberto residirá en Vigo entre 1924 e 1928. Casado dende 1926 con Julia Sánchez Nóvoa, trasládase por un tempo á casa familiar da muller, terras da Peroxa, cabo de Ourense, onde ultima o seu poemario Orballo da media noite (Nós, 1929). En 1930 ve a luz a antoloxía de artigos xornalísticos De esto y de lo otro.

Desenvolve unha intensa actividade política e xornalística durante a República e, tras o golpe de estado do 18 de xullo, é detido e trasladado á prisión provincial de Ourense, onde permanece todo o mes de agosto e setembro. O día 2 de outubro de 1936 ás catro da mañá, nun paseo, dúas balas tronzaron a vida de Roberto Blanco Torres. O seu corpo apareceu na mañanciña, xunto cos doutros dous, nunha gabia da estrada de Ourense a Portugal, no concello de Entrimo. Tiña 45 anos.

Como citar: Blanco, Juan Luís : Roberto Blanco Torres. Publicado o 25/4/2016 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=5044. Recuperado o 22/03/2023